Operatsion tizimlar

.
 
Bu  kabi  yordamchi  dasturlar  yana  mavjud  bo’lib  ular  System  Cleaner,  System 
Mechanic yoki Norton Clean Sweep dasturlari, Norton Utilities gurudida mavjud 
Diskni Defragmentatsiya qilish (Disk Defragmented) 
Defragmentatsiya  -  diskning  tarkib  qismini  mantikiy  optimallashtirish  maqsadida 
klasterdagi  uzluksiz  ketma-ketlikda  tuplangan  fayllarni  tartiblaydi,  saqlaydi  va  olib 
borilayotgan  jarayonlarni  yangilaydi.  Defragmentatsiyadan  so’ng  fayllarning  yozilishi  va 
o’qilishi,  dasturlarning  ishlashi  tezlashadi.  Defragmentatsiyaning  boshqacha  ta'rifi  esa: 
fayllarning diskda taksimlanishi, ularni uzluksiz qattiq disk maydonlarida joylashuvidir.
 
 
 Windows  diskining  defragmentatsiyasi  -  kompyuter  dasturi  bo’lib,  Microsoft 
Windows OT tarkibiga kiradi. Ushbu dastur uzida bir necha amallarni mujassamlashtirgan 
 
9-rasm. Diskni tanlash 
 
11-расм. Diskni keraksiz va qoldiq 
fayllardan tozalash 

---

65 
 
bo’lib,  u  qattiq    diskda  ma'lumotlarni  tartibga  soladi  va  kompyuter  ishining 
samaradorligini oshiradi. 
Klaster  -  bazi  “fayl  tizim”  turidagi  mantiqiy  birlikdagi  ma'lumotlarni  jadval 
joylashuvidagi  fayllarni  sektor  gurudlariga  birlashtiradi.  Klaster  tushunchasi  FAT  va 
NTFS fayl tizimlarida ishlatiladi. Boshqa fayl tizimlari shunga o’xshab amalga oshiriladi 
(Minix xizmat doirasida, Unix blokida). 
Speed Disk dasturi yordamida diskni defregmentatsiyalash. 
Speed  Disk  xizmatchi  dasturi  diskni  defragmentatsiyalash.  (Pusk,  Programmo', 
Standartno'e,  Defragmentatsiya  diska)  standart  xizmati  dasturi  bajargan  maqsadlarga 
xizmat qiladi, biroq ko'pgina funktsional imkoniyatlarga ega. 
Defragmentatsiya  to'la-to'kis  tugagandan  so'ng  barcha  fayllar  bir  jinsli  rangli 
bloklarda  joylashtiriladi.  Kartada  tasvirlanayotgan  fazo  diskning  to'la  xajmiga  ekvivalent 
bo'ladi. Kartaning eng kichik birligi bir yoki bir necha klasterlardan tuzilgan blokdir. 
-Xammasi  blokning  o'lchamiga  va  diskdagi  klasterlar  soniga  bog'liq    (blokning  o'lchami 
kartaning  yuqori  o'ng  tomonida  ko'rsatiladi).  Klastrning  o'lchami  uncha  katta  bo'lmagan 
xollarda (FAT32 da 2G baytda 8G baytgacha bo'lgan disklar uchun bu o'lcham 4K baytga 
teng)  kartaning    bitta  bloki  bir  necha  klasterlarga  mos  keladi.  Yanayam  batafsilrok 
tekshirish  uchun  oynaning  o'lchamlarini  kattalashtirish  mumkin.  Bu  xolda  karta  kattarok 
joyni egallaydi, xar bir blok esa kamroq sondagi klasterlarga mos keladi. 
Shaxsiy  kompyuter  ishlab  chiqarilganidan  boshlab, to  hozirgi  kunga  qadar  ma'lumotlarni 
saqlash va boshqa joyga ko'chirish yoki olib borishning eng ommabop vositasi disketalar 
edi va ular hozirgi kunda ma'lumotlarni saqlash va almashishning boshqa vositalariga  o'z 
o'rnilarini bo'shatib bermoqdalar.  
 
 
 
 
 
 
 
                                   
 
                                         

---

66