Operatsion tizimlar tushunchasi va

Базавий киритиш-чиқариш тизими (BIOS)

• BIOS – бу доимий хотира қурилмасида жойлашган микродастурлар жамланманси бўлиб, қуйи даражали (элементар) киритиш-чиқариш амалаларини бажаради.
• BIOS бир вақтнинг ўзида компьютернинг бир аппарати ҳамда ОТнинг бир қисми ҳисобланади.

BIOSнинг функциялари:

• Компьютер юкланаётганда унинг асосий компоненталарини автоматик тестлайди;
• Ўрнатилган ОТнинг бошланғич юкланиш блокини (юкловчисини) чақиради;
• Узилиш хизмати ва хатоликлар хақида маълумот беради.

ОТ юкловчиси (Boot);

• ОТ юкловчиси – бу ОТ ўрнатилган дискнинг биринчи секторида жойлашадиган кичик дастурдир.
• У ОТнинг асосий файлларини хотирадан ўқиб, уларни компьютерни кейинги бошқарувини таъминлаш учун узатади.

ОТ ядроси

ОТ ядроси – компьютернинг тезкор хотира қурилмасига юкланади, унда ОТ иши якунлангунига қадар қолиб, компьютерни ишлаши учун асосий юқори даражали хизматларни амалга оширади.

ОТ ядроси қуйидаги қисм тизимларга бўлинади:

• файл тизими (сақлаш қурилмаларидаги ахборотларнинг жойлашувини назорат қилади);
• хотирани бошқариш тизими (дастурларни хотирага жойлаштиради);
• дастурларни бошқариш тизими (дастурни ишга тушириш ва ишлашини таъминлаш)
• қурилмалар драйверлари билан боғланиш тизими
• хатоликларга ишлов бериш тизими
• вақт хизмати (ўрнатилган дастурларни тизим вақтини ҳақидаги ахборот билан таъминлайди)

Драйверлар

• Драйверлар – ташқи қурилмаларнинг физик даражада ишлашини бошқарувчи дастурлардир.
• Улар компьютернинг ташқи қурилмалардан маълумотларни қабул қилади ва уларга узатади ҳамда қурилмалар хоссаларига боғлиқ бўлмаган ҳолда фойдаланувчиларга маълумотларни тақдим қиладилар

Буйруқли процессор

Буйруқли процессор – бу қуйидагиларни таъминловчи дастурдир:

• клавиатурадан ёки буйруқли файлдан олинган буйруқларни қабул қилади ва синтактик таҳлил қилади;
• ОТнинг ички буйруқларини бажаради (файллар билан ишловчи асосий буйруқлар – TYPE, DIR, CD …);
• ташқи буйруқларни юклаш ва бажартириш (масалан, COM, EXE, BAT кенгайтмали файллар буйруқлари).