Operatsion sistemalar

O’ZBEKISTAN RESPUBLIKASI INFORMACIYALIQ

TEXNALOGIYALARI HA’M KOMMUNIKACIYALARIN RAWAJLANDIRIW MINISTRLIGI
MUHAMMEDAL-XOREZMIY ATINDAG’I

TASHKENT INFORMACIYALIQ TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

NO’KIS FILIALI

KOMPYUTER INJINIRINGI FAKULTETI

“OPERATSION SISTEMALAR” páninen

REFERAT

Referat teması : QNX operacion sistemasınıń arxitekturası

Qabıl qıldı : A.Djoldasbaeva

Tapsırdı: N.Ayapbergenov

Tema. Operatsion sistemalardıń arxitekturası
Joba :
1. Real waqıtta tarmaq operatsion sistemaları - QNX jáne onıń qásiyetleri.

2. Arxitektura ulıwma xarakteristikası hám qásiyetleri.

3. UNIX OS islewi. Processlerdiń atqarılıwı.

1. 
   Real waqıt tarmaq OSlari - QNX jáne onıń qásiyetleri
   

Real waqıt OS ushın ámelge asıwı májburiy bolǵan tiykarǵı principlerdi kórip shıǵamız. Real waqıt OS arxitekturasına qoyılatın 1-shı tiykarǵı talap, kóp máselelik (haqıyqıy mániste).

QNX OS ia 32 arxitekturalı protsessorlar ushın islep shıǵılǵan

kúshli OS bolıp tabıladı. Ol, real waqıt rejiminde, de bólek kompyuterde, de lokal esaplaw tarmaǵında isleytuǵın quramalı programma komplekslerindi proektlestiriw imkaniyatın beredi. QNX quramına kiritilgen (vstroennie) qurallar, bólek kompyuterde kóp máseleni hám hár túrlı kompyuterlerde, parallel atqarılatuǵın máselelerdi, lokal esaplaw tarmaǵı ortalıǵında óz ara baylanıp islewdi qollaylı. Sonıń menen bul OS bólistirilgen sistemalardı qurıw ushın áp-áneydey tuwrı keledi.

Sistemada tiykarǵı programmalastırıw tili sistema bolıp tabıladı. Tiykarǵı operatsion ortalıq POSIX standartına sáykes keledi. Bul zat, QNX aldın islep shıǵılǵan programmalıq táminatın, bólistirilgen qayta islew ortalıǵında islewdi shólkemlestiriw imkaniyatın beredi (azǵantay ózgertiwler menen).

QNX OS tarmaqqa arnalǵan hám multimáselelik bolıw menen birge, kóp paydalanıwshı bolıp tabıladı (kópterminallı). Odan tısqarı, ol masshtablanatuǵın bolıp tabıladı.

Paydalanıwshı hám ámeliy programmalastırıw interfeysi UNIX sistemasına qusaydı, sebebi POSIX standartına juwap beredi. Biraq bul OS, UNIX dıń versiyası emes, ol pútkilley basqa, (UNIX ǵa salıstırǵanda ) arxitektura Principine tıykarlanıp jaratılǵan.

QNX, mikroyadro hám informaciyalardı almaslaw Principinde qurılǵan birinshi kommerciya OS bolıp tabıladı. Sistema túrli dárejedegi ǵárezsiz (biraq informaciya almaslaw jolı menen baylanıs etetuǵın ) processler (menedjer hám drayverlar) kórinisinde ámelge asırılǵan, olardıń hár biri, málim xızmetlerdi atqaradı. Bulardıń hámmesi tómendegi ústemshiliklerdi kelip shıǵardı :

aldınan ayta alıw - bul degeni, sistemanı real waqıt rejimine qollaw múmkin. UNIX dıń esh qaysı versiyasında bul zat joq, Windows NT de da sol jaǵday bolıp tabıladı.

Masshtablastırılǵanlıq hám nátiyjelilik resurslardan optimal paydalanıw hám QNX di basqa sistemalar (embedded- vstroennniy) ǵa qollanıwdı ańlatadı.

Keńeytiw hám isenimlilik bir waqıtta táminlenedi, sebebi jazılǵan drayverdi yadroǵa kompilyasiya etilmeydi.[1]

FLEET - tez tarmaq protokolı informaciya almaslaw ushın ashıq bolıp tabıladı, avtomatikalıq tárzde buzılıwlarǵa, júkleme balansı alternativ jolların marshrutlawdı táminleydi.

PhOSon - kompakt grafik sisteması, sistemanıń ózine uqsap modullılıq tiykarında qurılǵan hám GUI ni tolıq funksiyalı interfeysin jaratadı.
QNX - jeke kompyuterler ushın, bólistirilgen esaplawlardı nátiyjeli shólkemlestiriwge múmkinshilik jaratıwshı real waqıt OS lari bolıp tabıladı.

Sistemada máseleler arasındaǵı baylanıs konsepsiyası, bir máseleden ekinshisine uzatılatuǵın informaciyalar tiykarında islengen bolıp, bul máseleler de bir kompyuterde, de lokal tarmaq arqalı baylanǵan túrli kompyuterlerde sheshiliwi múmkin. Real waqıt hám processler arasındaǵı baylanıs konsepsiyası, QNX OS ushın islep shıǵılatuǵın programmalıq támináti hám sistema ústemshiliklerinen maksimal paydalanıwǵa háreket etetuǵın programmistke de tásir kórsetedi.

QNX OS i mikroyadrosi bir neshe on kilobayt kólemge iye esaplanadı (arasıda10 kbayt, arasında 32 kbayt hám arasında46 kbayt), yaǵnıy bul ámeldegi OS lar ishinde eń kishi yadro bolıp tabıladı.

Bul yadro ishinde tómendegiler jaylasqan :

• IPC (Inter Process penen Communication) - processler arasındaǵı baylanıs;

• úzilisler redirektori;

• máseleler atqarılıwın joybarlaw blokı máseleler dispetcheri);

• maǵlıwmatlardı qayta jiberiw tarmaq interfeysi (Net menedjer)

Bólistirilgen esaplawlardı shólkemlestiriwdiń tiykarǵı mexanizmleri

QNX, nátiyjeli bólistirilgen esaplawlardı shólkemlestiriwge múmkinshilik jaratıwshı tarmaq OS i esaplanadı. Onıń ushın hár bir “túyin” dep atalıwshı mashinada, joqarıda aytıp ótkenimiz Net menedjeri da, yadro hám processleri menedjeridan tısqarı, jumısqa túsiriliwi kerek. Net menedjeri tarmaqtıń apparat tárepten ámelge asırılıwına baylanıslı emes. Bunday apparat ǵárezsizlik tarmaq drayverlari esabına ámelge asıriladı.

QNX operatsion sistemasında hár qıylı texnologiyalı tarmaqlar ushın drayverlar ámeldegi: Ethernet, Fast Ethernet, Arcnet, IBM Júzimen Ring hám basqalar. Bunnan tısqarı, izbe-iz kanal hám modem arqalı tarmaq shólkemlestiriw múmkinshiligi bar.

IBM kompaniyasınıń OS/2 warp OS lari shańaraǵı

OS/2 OS lari, jeke kompyuterler ushın eń kóp parametrler boyınsha eń jaqsı OS bolǵanlıǵı hám tiykarǵı básekileslerden talay aldın jaratılǵanlıǵına qaramastan júdá ǵalabalaspadı hám keń tarqalmadi da [2].

Bunıń tiykarǵı sebebi,- onıń sapası emes, bálki kommerciya nızamı bolıp tabıladı, yaǵnıy bálki reklama ázziligi, bazarda aldınǵı orınǵa shıǵıw ushın ǵárejetler ajıratıw hám h. t. lar.

Birinshiden, IBM kompaniyası bul OS ni programmalıq táminát bazarına alıpshıqpastan , korporativ klientler menen óz ámeliyatın dawam ettirdi, sebebi IBM PC birinshi náwbette jeke kompyuter bolıp tabıladı.

Ekinshiden, IBM kompaniyası, tiykarınan paydanı sistemalı programmalıq táminat arqalı emes, bálki serverler hám basqa apparatlar arqalı eter edi. OS/2 OS i keń tarqalıwı ushın oqıw sabaqlıqlar, reklama hám t. b. larǵa itibar beriw kerek edi. Biraq bunday bolmadı, sol sebepli de házirgi waqıtta bul sistema menen kópchilik tanıw emes. Bıraq sonıaytıw kerek , óz waqtında bul sistemanı uyrengen hám uyqas penen programmalıq táminatın jaratqan kárxana hám Shólkemler, elege shekem ǵalabalıq bolǵan Windows NT/2000/XP OS larǵa ótpeydi, sebebi olar jaqsıǵana úlken sistemalı resurslar talap etedi.

Endi OS larga tiyisli tiykarǵı túsinikler menen tanıǵanimizdan, esaplaw processlerin shólkemlestiriw anıq mexanizmlerin uyrengenimizden kiyin, qısqasha zamanagóy OS lar qásiyetlerin kórib shıǵamız.
Sonı atap ótiw kerek, eń zamanagóy bolıp, házirgi waqıtta MS penen kompaniyasınıń Windows shańaraǵına tiyisli OS lar esaplanadı. Bul Windows 95 G'98 G'ME, Windows NTG'2000 hám Windows XPG'2003 jańa áwladı bolıp tabıladı. házir bolsa, biz, MS penen ónimine tiyisli bolmaǵan OS lar, UNIX ga uqsas Linux hám Free BSD, QNX hám OS/2 larni kórip shıǵamız. Biz, UNIX shańaraǵı OS lariniń arxitektura qásiyetlerin kórip shıǵamız. QNX sisteması bolsa júdá belgili hám eń jaqsı, real waqıt sistemalarına tiyisli bolıp tabıladı. OS/2 OSi bolsa, ámelde isletilmiy atrǵan bolsa da, ol eń birinshi, bir neshe operatsion ortalıqtı qálewshi tolıq hám isenimli multidasturli hám multimáseleli OS bolıp tabıladı.

UNIX, eń jaqsı ámelge asırılǵan, multidasturli hám paydalanıwshılar ápiwayı OS bolıp tabıladı. Óz waqtında, ol, programmalıq támiynattı islep shıǵıwshı instrumental sistema retinde proyektlestirilgen edi. UNIX dıń hár túrlı ayrıqshalıqlarǵa iye bolǵan versiyaları, onıń mánisin asıradı. Birinshi versiyası, júdá kishi operativ yadqa iye bolǵan, kompyuterlerde paydalanıw múmkin bolǵan bolsa, onıń ekinshi versiyasın islep shıǵıwda, qánigeler, assembler sistemasınan waz keship, tekǵana sistemalı, bálki ámeliy programmalardı da islep shıǵıw múmkin bolǵan, joqarı dárejeli tildi (stili) islep shıqtılar. Sol sebepli de tekǵana

UNIX sistemalı, bálki ol jaǵdayda atqarılıwshı qosımshalar da kiyim-kenshek kóshirip ótkiziwshi (mobil) ózgeshelikine iye boldı. Sistema penen tilinen ótkeriwshi kompilyator, hámme programmalarǵa, sistema daǵı resurslardan nátiyjeli paydalanıw imkaniyatın beretuǵın kodtı beredi.