Операцион тизим

•bir foydalanuvchilik (MS-DOS, Windows 3.x, OS/2 dastlabki versiyasi);

•ko‘p foydalanuvchilik (Unix, Windows, OS/2).

Operatsion tizimlarning rivojlanish tarixi

• 1 – avlod (1945-1955): Elektron lampa va kommutatsion panelli
• 2 – avlod (1955-1965): tranzistorli va paketli ishlov berish tizimlari
• 3 – avlod (1965-1980): Integral sxemali va ko’pmasalali
• 4 – avlod (1980-h.v): Personal kompyuterlar va super kompyuterlar

1-avlod COMPUTERLARI

• 1-avlod (1945-1955) : Analitik mashina Charles Babbage tomonidan yaratilgan. Bu davrda OT mavjud emas. 1945 yilda lampali mashinalar yaratildi. Dasturlash faqat mashina tilida bo’lgan.

2-AVLOD COMPUTERLARI

• Operator ishini avtomatlashtirish uchun 1960 yillarda paketli OTlar ishlab chiqarilgan. Alohida masalalar uchun mo’ljallangan perfokartalar topshiriqlar paketiga to’planardi.
• Har bir masalani boshqarish karta orqali topshiriqlarni boshqarish tilida (Job Control Language - JCL) amalga oshirilgan.

MIT – (Massachusetts Institute of Technology – MIT) da 1961 yilda Corbato, Fernando birinchi dialogli OT CTSS (Compartible Time Sharing System) yaratilgan.
Computer IBM-7090 Funksiyanal tizimi
2-AVLOD COMPUTERLARI
1970 yilda MTI da CTSS asosida (Multiplexed Access Computer) nomli computeri yaratilgan.
3-avlod computerlari
Digital Research companiyasi asoschisi Kildall, Gary 1976 yilda CP/M 8-bitli birinchi shaxsiy computerlar uchun standart OT ni yaratdi.
PDP-11 va VAX mini computerlari
3-AVLOD computerlari

4-AVLOD computerlari

Shaxsiy computerlar va super computerlar kiradi.

Operatsion tizimni aniqlash. Operatsion tizimning hisoblash tizimlarining dasturiy ta’minotidagi o’rni.

• 1946 y. – ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer)- biron bir dasturiy ta'minotning to'liq yo'qligi, qurilmalarni almashtirish orqali dasturlash.
• 50-yillarning boshlari-algoritmik tillaning va tizimli dasturiy ta’minotlarning paydo bo’lishi. Dasturlarni bajarish jarayonining murakkabligi:
• Kerakli translyatorni (tarjimonni) yuklash;
• Translyatorni ishga tushirish va dasturni mashina kodlarida qabul qilish;
• Dasturni kutubxona podpragrammalari bilan bog’lash;
• Dasturni bajarish uchun ishga tushirish;
• Ish natijalarini bosmaga yoki boshqa qurilmaga chiqarish.