ЭҲМнинг дастурий таъминот тушунчаси ва унинг таснифи
Ҳисоблаш машинасининг дастурий таъминоти (ДТ)деб масалаларни ечиш учун ҳисоблаш машинасидан фойдаланишга имкон берувчи дастурлар ва улар билан бирга келувчи ҳужжатлар мажмуасига айтилади
Тизимли (умумий) ва амалий (махсус) дастурий таъминотни ажратадилар. Тизимли ДТ масалаларни ечишда. ҳамда янги дастурларни ишлаб чиқишда бутун ҳисоблаш мажмуам ишларни мувафиқлаштириш учун зарур былган дастурларни ыз ичига олади.
Тизимли (умумий) ва амалий (махсус) дастурий таъминотни ажратадилар. Тизимли ДТ масалаларни ечишда. ҳамда янги дастурларни ишлаб чиқишда бутун ҳисоблаш мажмуам ишларни мувафиқлаштириш учун зарур былган дастурларни ыз ичига олади.
Тизимли дастурий таъминотда вазифавий белгиланиш быйича операцион тизим(ОТ), дастурлаш тизими. тизимли хизмат кырсатиш дастурлари. ЭҲМ қурилмасини назорат қилиш ва диагноз қўйиш воситаларини ажратадилар.
Операцион тизим - бу ҳисоблаш машинасини фаолият юритишини таъминловчи бошқарувчи дастурлар мажмуасидир. У ўз ичига ЭҲМ ресурсларини режалаштириш ва бошқаришни, фойдаланувчиларнинг сўровлари бўйича масалаларни ечиш (амалий ва хизмат кўрсатувчи дастурларни бажариш)ни, маълумотларни киритиш-чиқаришни бошқаришни олади.
Операцион тизим - бу ҳисоблаш машинасини фаолият юритишини таъминловчи бошқарувчи дастурлар мажмуасидир. У ўз ичига ЭҲМ ресурсларини режалаштириш ва бошқаришни, фойдаланувчиларнинг сўровлари бўйича масалаларни ечиш (амалий ва хизмат кўрсатувчи дастурларни бажариш)ни, маълумотларни киритиш-чиқаришни бошқаришни олади.
ДТга ҳисоблаш машинаси аппарат қисмини дастурий кенгайтириш сифатида кўриб чиқиш мумкин.
Дастурлаш тизими остида дастурларни ишлаб чиқиш ва созлаш учун воситалар мажмуаси тушунилади. Дастурлаш тизимига дастурлаш тиллари, трансляторлар, матнларни таҳрир қилиш ва дастурларни созлаш учун ҳар хил хизмат кўрсатувчи дастурлар киритилади.
Тизимли хизмат кўрсатиш дастурлари ахборот манбалари (магнитли дисклар ва тасмалар)ни уларга маълумотларни ёзиш, нусха кўчириш, файлларни қайтадан номлаш ва чиқариб ташлашга тайёрлаш бўйича типик ҳаракатларни бажаришга мўлжалланган. Бир қатор ҳолларда тизимли хизмат кўрсатувчи дастурларни ОТнинг бир қисми деб ҳисоблайдилар.
Назорат қилиш ва диагноз қўйиш воситалари машинанинг айрим қурилмалари беками кўстлигини текшириш ва аниқланган бузиқликларни маҳалийлаштириш учун хизмат қиладилар. Ҳозирги шароитларда тизимли ДТ кўпинча ҳисоблаш техникаси воситалари билан мажмуада етказиб берилади.
Амалий ДТ ЭҲМдан фойдаланувчиларнинг аниқ вазифаларини ечиш учун ишлаб чиқилади ва фойдаланилади, ҳамда ўз ичига амалий дастурлар ва дастурлар пакетларини олади.