Oo‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

VIII bob. TEZ TAYYORLANADIGAN NOAN’ANAVIY O‘G‘ITLAR 

 

8.1.

 

Tez tayyorlanadigan noan’anaviy o‘g‘itlar ishlab  

chiqarishga oid talablar 

 

Noan‟anaviy  o„g„itlarni  tez  tayyorlashning  o„ziga  xos  xususiyati  shundaki,  

bunda  qoldiqlar  intensiv  parchalanish  natijasida  qisqa  vaqt  -  6-8  hafta  ichida  tayyor 

bo„ladi.  Tez  tayyorlanadigan  noan‟anaviy  o„g„itlar  ishlab  chiqarishga  quyidagi 

talablar qo‟yiladi: 

1. Xom ashyo  material bilan maydalangan, keragicha namlik va  C:N 20-30:1 

bo„lishi kerak. 

2.  Kompostlash  ishonchli  maydonchalarda  olib  borilishi  va  ularning  usti 

teshikchalar  qilingan  plyonka  yoki  dag„al  organik  mulcha  material  bilan  yopilgan 

bo„lishi lozim. 

3.  Parchalanish  tez  boshlanishi  va  shartsiz  davom  etishi  uchun  yordamchi 

birikmalardan foydalanish qabul qilingan. 

4.  Parchalanishni  boshqarib  borish  kerak.  Buning  uchun  temperatura  rejimini 

kuzatib  borish  lozim.  Temperatura  70

0

C  va  undan  ozgina  yuqori  bo„lishi  kerak. 

Bo„lmasa,  yovvoyi  o„tlarning  urug„lari,  zaharli  hasharotlar  tirik  qoladi  va  o„g„it 

sifatini pasaytiradi. 

5.  Tez  tayyor  bo„ladigan  noan‟anaviy  o„g„it  ishlab  chiqarishni  yilning  issiq 

paytida amalga oshirish mumkin. 

6. Parchalanish jarayonida namlikka talab oshadi. Shuning uchun qo„shimcha 

suv  quyishga  to„g„ri  keladi.  Agarda  suv  yetishmasa,  uyum  markazida  yonishga 

o„xshash  jarayon  yuzaga  keladi.  Natijada,  material  oq-bo„z  rangdagi  infeksion 

zamburug„ga chalinadi. Uning rangi kulga o„xshaydi va o„g„it sifatini buzadi. 

7.  Kompostlash  uyumini  teshib  turish  uni  kislorod  bilan  boyitadi.  Bir  haftada 

bir necha marta teshib chiqilsa, o„g„it shuncha tez tayyor bo„ladi. 

Tez tayyor bo„ladigan noan‟anaviy o„g„it to„q jigarrangga ega bo„ladi. Ayrim 

paytda xom ashyo  materialining strukturasi ham bilinib turadi. Ulardan yangi o„rmon 

tuprog„ining  hidi  kelib  turadi.  Ular  gumus  va  oziq  elementlariga  boy  bo„ladi.  Shu 

tufayli ular bilan ko„pincha yozda dehqonchilik va bog„dorchilik ekinlari o„g„itlanadi. 

Ular ingichka qatlam shaklida mulcha uchun ham ishlatiladi. 

Tez  tayyorlanadigan  noan‟anaviy  o„g„itlar

 

alohida  xom  ashyolardan 

tayyorlanadi.  Bunday  xom  ashyo    materiallarga  somon,  g„o„zapoya,  sideral 

o„simliklar, sabzavot-poliz ekinlari mahsulotlarining qoldiqlari, chuchuk suv loyqasi, 

to„kilgan barglar, har xil o„g„itlar, urug„siz yovvoyi o„tlar, hovli va ko„cha chiqindisi 

va boshqalar  kiradi.