Ooppp[[[[[[[[[[‘



Download 197,16 Kb.
bet9/14
Sana23.06.2022
Hajmi197,16 Kb.
#697447
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   14
Bog'liq
Etika. Estetika (G.Nosirxo\'jayeva)

Таянч тушунчалар:
Зардуштийлик, Пифагор, Гераклит, Сукрот, Афлотун, Арасту, Тит, Лукреций Кар, Гарб ,рта асрлар эстетикаси, Уйгониш даври, классицизм, немис классик фалсафаси, ,рта Осие Уйгониш даври эстетикаси, Форобий, Беруний, Ибн Сино, Алишер Навоий, инту­итивизм, экзистенциализм, структурализм.
З-мавзу: Эстетик онг ва эстетик фаолият

  1. Эстетик муносабат тушунчасининг мохияти.

  2. Эстетик онг тушунчаси. Эстетик онгнинг тузилиши ва дара- жалари.

  3. Эстетик фаолият ва унинг турлари.

  4. Санъат ва дизайн.

Вокеликни эстетик жихатдан инъикос этиш табиатини англаш- нинг илмий коидаси мавжуд: инсон борликни нафосат конунларига риоя килган холда англайди. Инсон хайвонлардан фаркли уларок хар бир нарсага узига хос мезон нуктаи назаридан ендошади. Агар инсонда мезон туйгуси булмаганда, у вокеа-ходисалар, нарсалардаги гузалликни идрок этиш кобилиятига эга булмаганда, унинг фаолияти бунедкорлик билан бирга вайронагарчиликка хам олиб келарди.
Нафосат конунларига риоя килиш, яъни яратиш кобилияти инсон фаолиятининг мохият ва мазмунини ташкил килади.
Инсон амалий фаолияти жараенида вокеаликка булган муноса- батининг амалий, назарий, ахлокий-хулкий, эстетик каби шакллари ва турлари вужудга келади, инсоннинг вокеаликка булган муносабати хилма-хил, куп киефали ва куп хусусиятлидир. Улар: биринчидан, вокеалар-ходисаларнинг куп сифатлигидан келиб чикса, иккинчидан, фаолият жараенида тугиладиган инсон эхтиежлари ва манфаатларидан келиб чикади.
Инсоний муносабат - бу субъект ва объект уртасидаги узаро харакат булиб, у йуналганлик табиатига эга булади. Муносабат факат инсонга хосдир ва у факат жамият багрида амал килади. Шу маънода вокеаликка эстетик муносабатда булиш субъект билан объект урта- сидаги узаро харакатнинг махсус туридир.
Борликка эстетик муносабатда булиш тарихий ходиса булиб, унинг вужудга келишида одамларнинг моддий-амалий фаолиятлари мухим ахамият касб этган. Энг аввал вокеаликка фойдали-амалий, кейин эса эстетик муносабат вужудга келади.
Эстетик муносабат ижтимоий муносабат булиб, у факат инсонга хосдир. Унинг жамият хаетида амал килиши, мохият-мазмуни, инсоний муносабатлар тизимидаги урни ижтимоий тараккиет эришган даража билан чамбарчас ботликдир. Эстетик муносабат эстетик объект ва эстетик субъект мавжуд булишини такозо этади.
Муайян шарт-шароитда хар кандай нарса, вокеа-ходиса эстетик табиатга эга булиб, эстетик муносабат ва эстетик бахо объектига айланиши мумкин. Талаблар:

  1. Улар аник хис-туйту, сезги-идрок кобилияти ва имкониятига эга булиши;

  2. У еки бу вокеа-ходиса инсоний алокалар ва муносабатларга киришиб, ижтимоий ахамияти касб этиши керак.

Шундай килиб:
Эстетик объект - инсоний алокалар ва муносабатларга кириш-ган, бевосита идрок этиш объектига айланган, одамларнинг эстетик эхтиежларини кондиришга хизмат киладиган вокеликнинг хилма-хил куринишлари.
Эстетик муносабат субъекти - уз таркибида жамиятнинг зарур булакларини бириктирган, турли сохаларда моддий-маънавий фаол иш олиб борадиган ижтимоий гурухлар хамда айрим шахслардан иборат жуда катта мураккаб ижтимоий хосиладир. Бошкача килиб айтганда, эстетик муносабат субъекти - бу хиссий ва аклий тараккиетнинг маълум даражасига эришган, аник ижтимоий муноса-батлар тизимига киришган, яъни барча ижтимоий муносабатлар йииндиси булган инсондир.
Эстетик муносабат - субъект билан объект уртасидаги узига хос алокалар тури билан тавсифланади. Гузалликни идрок этиш жараени-да содир буладиган узаро харакатлар эстетик муносабатлар заминидир. Эстетик муносабатнинг натижаси эстетик бахолаш мохияти, нарса- буюмлар шакли ва мазмуни, бурч-вазифаларини адо этиши ва бошкалар билан ифодаланади. Масалан: столга эстетик муносабат - унинг шакли булган материал, уни кайта ишлаш, тараф ва кисмлари мутаносиблигини унинг амалий бурчи, яъни нимага мулжалланганли- гига киес килишдир. Овкатга эстетик муносабат унинг шакл ва мазмуни мутаносиблигида уз ифодасини топади. Инсонга эстетик муносабатда булиш хам инсон шахси маънавий мазмунининг инсон хатти- харакатлари ва хулк-атвори шаклига мутаносиблигида ифодаланади.
Онг - юксак даражада ташкил топган материянинг, яъни инсон миясининг махсули булиб, унинг хусусияти вокеликни акс эттириш -дан иборатдир. Ижтимоий онг ижтимоий борликнинг инъикосидир. Эстетик онг ижтимоий онг шаклларидан бири сифатида сиесий онг, хукукий онг, диний онг, ахлокий онг каби ижтимоий ходисалар билан бир каторда туради. Эстетик онг - маънавий - рухий вокеа - ходисалар мажмуи булиб, улар ижтимоий хает заминида вужудга келадиган эстетик хис, эстетик дид, эстетик фикр, эстетик орзу, эстетик караш, эстетик назариялар тизимини англатади.
Ижтимоий хает тараккиети эстетик хис-туйтулар шаклланишига, эстетик карашлар ва тоялар мазмунига кучли таъсир курсатади. Бу жараенда фалсафий карашлар эстетик онгнинг билиш томонларига таъсир утказиб, баъзан хал килувчи ахамият касб эта бошлайди. Бу уринда эстетик онг сохасига санъат таъсир кучининг ортиб боришини таъкидлаб утамиз. Шундай килиб, санъат маълум даражада эстетик онгнинг ифода кучига ва намоен булиши жараенига, айни пайтда у жамият хаетида эстетик онгнинг энг мухим омилига хам айланади.
Эстетик онг бадиий онг билан чамбарчас ботлик. Улар бир-бирига якин тушунчалар булса-да, бир хил маънони англатмайди. Эстетик онг вокеликни бутун борлитича идрок этиб, кайта ишлаш жараенида вужудга келса, бадиий онг санъатни яратиш ва идрок этиш жараенида намоен булади. Бадиий онг бадиий асарлар тизимида ифодаланса, эстетик онгнинг акс этиш кулами анча кенг булиб, у одамларнинг мехнат фаолиятида, унинг натижаларида, моддий ва маънавий маданиятнинг барча кадриятларида ифода топади.
Якка одам эстетик онги - бу аник бир шахс онги, маънавий ду- несининг бир кисми булиб, кенг маънода у хам ижтимоий мазмун касб этади.
Жамият эстетик онгининг мазмуни якка одам эстетик онгидан анча кенг ва бой булиб, ижтимоий хаетнинг барча эстетик томонларини камраб олади. Якка одам эстетик онги эса факат битта шахс маънавий дунесининг эстетик сохасини уз ичига олади.
Жамият эстетик онги мураккаб тизими, харакатчан, узаро узвий алокадорликда булган бир катор кисмлардан иборат булади. Эстетик онгнинг туртун ва уйтун кисмлари:

  1. эстетик хис-туйтулар;

  2. эстетик дид;

  3. эстетик орзу;

  1. эстетик карашлар ва назариялар.


Download 197,16 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   14




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish