Онтогенезнинг илк босқичларида инсоннинг психик ривожланиш хусусиятлар

Ҳар қандай тафаккур, одатда бирон нарсани таққослаш, анализ ва синтез қилишдан бошланади. Бу-тафаккур жараёнидир Саёҳатлар болалардаги тафаккур жараёнини фаоллаштириш ва ривожлантиради. Болалар табиатга қилинган саёҳатларда турли нарсаларни бир-бири билан таққослайдилар, анализ ҳамда синтез қилиб кўришга интиладилар.

Агар 2 яшар боланинг сўз бойлиги тахминан 250 тадан 400 тагача бўлса, 3 яшар боланинг сўз бойлиги 1000 тадан 1200 тагача, 7 яшар боланинг сўз доираси 4000 тага етади. Демак, боғча ёши даврида боланинг нутқи ҳам миқдор, ҳам сифат жиҳатидан анча такомиллашади. Боғча ёшидаги болалар нутқининг ўсиши оиланинг маданий савиясига ҳам кўп жиҳатдан боғлиқ. Катталар болалар нутқини ўстириш билан шуғулланар эканлар, боғча ёшидаги болаларнинг баъзи холларда ўз нутқ сифатларини тўла идрок эта олмасликларини унутмасликлари керак.

Агар 2 яшар боланинг сўз бойлиги тахминан 250 тадан 400 тагача бўлса, 3 яшар боланинг сўз бойлиги 1000 тадан 1200 тагача, 7 яшар боланинг сўз доираси 4000 тага етади. Демак, боғча ёши даврида боланинг нутқи ҳам миқдор, ҳам сифат жиҳатидан анча такомиллашади. Боғча ёшидаги болалар нутқининг ўсиши оиланинг маданий савиясига ҳам кўп жиҳатдан боғлиқ. Катталар болалар нутқини ўстириш билан шуғулланар эканлар, боғча ёшидаги болаларнинг баъзи холларда ўз нутқ сифатларини тўла идрок эта олмасликларини унутмасликлари керак.

Боғча ёшидаги болалар шахсининг шаклланишига кўра, бу даврни уч босқичга ажратиш мумкин:

• биринчи давр - бу 3-4 ёш оралигида бўлиб, бола эмоционал жиҳатдан ўз– ўзини бошқаришнинг мустаҳкамланиши билан боғлиқдир;
• иккинчи давр - бу 4-5 ёшни ташкил қилиб аҳлоқий ўз–ўзини бошқариш;
• учинчи давр эса шахсий ишчанлик ва тадбиркорлик хусусиятининг шаклланиши

Мактабгача даврда аҳлоқий тушунчалар борган сари қатъийлаша боради. Аҳлоқий тушунчалар манбаи сифатида, уларнинг таълим-тарбияси билан шуғулланаётган катталар, шунингдек, тенгдошлари ҳам бўлиши мумкин. Аҳлоқий тажрибалар асосан мулоқот, кузатиш, тақлид қилиш жараёнида, шунингдек, катталарнинг айниқса, оналарнинг мақтови ва танқидлари таъсирида ўтади ва мустаҳкамланади.