Oʻnlik sanoq sistemsida nomanfiy butun sonlar ustidagi arifmetik amallarning algaritmi

bilan to‘ldiriladi.

Masalan: 412=4∙100+1∙10+2 (to‘rt yuz o‘n ikki).

4.O‘nli sanoq sistemasida sonlarni taqqoslash quyidagicha amalga oshiriladi.

a = an∙10n

+ an–1∙10n–1

+…+ a2∙102

+ a1∙10+ a0

b = bn∙10n

+ bn–1∙10n–1

+…+ b2∙102

+ b1∙10+ b0 sonlar berilgan bo‘lsin.

Quyidagi

1) n2) n=k, an

5. O‘nli sanoq sistemasida sonlar qo‘shish algoritmi.

Ma’lumki, har qanday ko‘p xonali sonlarni xona bir liklari yigindisi shaklida ifodalash

mumkin.

Masalan, 1) 527 = 5 ta yuz lik +2 ta o‘n lik + 7 ta bir lik yoki 527= 5•100 + 2•10 + 7•1 yoki

2) 3728 = 3•1000 + 7•100 + 2 •10 + 8•1

3728 = 3•103

+7•102

+ 2•10 + 8•100

Har qanday natural sonni qaraydigan bo‘lsak,

N = anan–1 an–2…a1a0

N = an∙10n

+ an–1∙10n–1

+…+ a2∙102

+ a1∙10+ a0 bo‘ladi. Bunda an an–1…a1 a0 lar .. ..; 0 dan 9

gacha–bo‘lgan raqamlar bo‘ladi. Faqat an- birinchi raqamgina 0 dan farqli bo‘ladi.

Endi ko‘p xonali sonlarni og‘zaki qo‘shish qoidasini ko‘rib chiqay lik. Bu qo‘shish

qonunlariga asosan amalga oshiriladi.

Masalan, 8324+525= 8 ming lik + 3 yuz lik + 2 o‘n lik + 4 bir lik)+(5 yuz lik + 2 o‘n lik + 5

bir lik) gruppalash va o‘rin almashtirish xossalariga asosan:

8324+525=8 ming lik +(3 yuz lik + 5 yuz lik) + (2 o‘n lik + 2 o‘n lik) + + (4 bir lik + 5 bir lik) = 8

ming lik + 8 yuz lik + 4 o‘n lik + 9 bir lik = 8849 bo‘ladi. Bundan ko‘rinadiki, ko‘p xonali sonlarni

qo‘shish uchun ularning mos xona bir liklarini qo‘shish kerak ekan.

Demak, sonlarni yozma qo‘shish uchun qo‘sxiluvcxilar bir - birining ostiga shunday

joylashtiriladiki, bunda bir xil xona bir liklari raqamlarining biri ikkinchisining ostida bo‘ladi, va