’O’nlik mavzusida” arifmetik amallarni o ’rganish

Matematika o'qitish metodikasi

8-variant
1.’O’nlik mavzusida” arifmetik amallarni o ’rganish 
Mavzuni o‘rganishda o‘qituvchi oldida turgan asosiy maqsadlar quyidagilardan iborat: 
1) qo‘shish va ayirish amallarining mazmuni bilan tanishtirish; 
2) hisoblash usullaridan ongli foydalanishni ta‘minlash; 
a) ―sonni qismlari bo‘yicha (bittalab yoki gruppalab) qo‘shish va ayirish‖ usuli; 
b) yig‘indining o‘mi almashtirish xossasidan foydalanib qo‘shish usuli; 
v) sonlami ayirishda qo‘shish amalidan ya‘ni noma‘lum komponentni topish

dan 
foydalanish. 

3 )1 0 ichida qo‘shish va ayirishni avtomatizmga yetkazish; 
Mavzuni o‘zaro bog‘langan bir nechta bosqichlarga bo‘lib o‘rganamiz. 
1-bosqich. Tayyorgarlik bosqichi: qo‘shish va ayirish amalining aniq 
mazmunini ochish; a+1 ko‘rinishdagi qo‘shish va ayirish hollari. 
Bu ish 1-10 ichida sonlarni o‘rganishga bag‘ishlangan boshlanadi. Bunda ikki 
to‘plamning birlashmasiga doir va to‘la qismini ajratishga doir yetarli mashq bajaradilar. 
Nomerlashni o‘rganish jarayonida 1-o‘rindagi keyingi son dan 1 ni ayiris

hdan hosil bo‘lishi, 

shu bilan sonlar ko‘rinishdagi hollar uchun jadval tuziladsi. Birinchi darsdanoq 1-1=0, 0+1=1 
ko‘rinishdagi amallarga to‘xtaladi. 
2-bosqich.a+2, a+3, a+4 ko‘rinishdagi hollar uchun hisoblash usullari bilan tanishish. 
Bu hollarning har biri uchun taxminan bir xil quyidagi reja tuziladi. 
1 )tayyorgarlik sifatida sonlarni 2 qo‘shiluvchiga ajratish va hamda ayirish jadvallari 
takrorlanadi; 
2)sonni qismlar bo‘yicha qo‘shish va ayirish usullari bilan tanishish; 
3)yangi bilimlarni mustahkamlash va uni qo‘llash; 

4)qo‘shish va ayirish jadvallarini ongli eslab qolishga doir ishlar. 

3-bosqich.a+6, a+7, a+9 ko‘rinishdagi hollar uchun hisoblash usullari bilan tanishish. 
4+2=6, 2+4-6 kabi misollarni yechish orqali o‘rin almashtirish xossasi bilan tanishadilar va uni 
qoida sifatida ifodalaydilar. 
6=...+... , 7=...+... kabi ko‘rgazmali mustaqil ishlar beriladi. 
4-bosqich. a-5, a-6, a-7, a-8 ko‘rinishdagi hollar uchun hisoblash usullari bilan 
tanishish. 
Bunda hisoblash usullari yig‘indi bilan qo‘shiluvchilar orasidagi bog‘lanishlami 

bilishga asoslangan. 

Bunda yig‘indi va qo‘shiluvchilardan biri orqali ikkinchi qo‘shiluvchini topishga 
asoslangan.