Ona tili va adabiyot o‘quv – uslubiy majmua samarqand – 2019 Qayta tayyorlov kursi yo‘nalishi



Download 2,64 Mb.
bet160/202
Sana26.02.2022
Hajmi2,64 Mb.
#470417
1   ...   156   157   158   159   160   161   162   163   ...   202
Bog'liq
Ona tili va Adabiyot. O`quv uslubiy majmua

USLUBIYAT

Uslubiyat – nutq uslubi va uning turi, til vositasining nutqda qo`llanish imkoniyati, leksik, frazeologik va grammatik sinonimiya masalasini tekshiradi va o`rgatadi.


NUTQ USLUBI

Adabiy tilning ijtimoiy hayotdagi ma’lum bir sohada qo`llanadigan ko`rinishi adabiy til uslubi deyiladi. O`zbek adabiy tilida 5 ta asosiy nutq uslubi bor: so`zlashuv uslubi, badiiy uslub, rasmiy-idoraviy uslub, ommabop uslub, ilmiy uslub. Ayrim darslikda so`zlashuv uslubidan boshqa barcha uslub kitobiy uslub degan umumiy nom ostida beriladi. Barcha uslubda cheklanmagan tarzda ishlatiladigan so`z va qo`shimcha uslubiy betaraf deyiladi: suv, tog`, bola, xat.


So`zlashuv uslubi. Keng qo`llanadigan uslubdan biri – so`zlashuv uslubi. Bu uslubda, odatda, adabiy til me’yoriga rioya qilinmaydi. So`zlashuv uslubidagi gap asosan dialogik shaklda bo`ladi. Bunda turli uslubiy bo`yoqli so`z, grammatik vosita qo`llanadi. Shuningdek, tovush tushib qolishi, orttirilishi mumkin: 1.Obbo, hamma ishni do`ndiribsiz-da. 2. Mazza qildik. 3. Ketaqoool! So`zlashuv uslubida gapdagi so`z tartibi ancha erkin. Ko`proq sodda, to`liqsiz, undalmali gapdan foydalaniladi. Jargon, argo, vulgar, varvar so`z ham ishlatiladi. Bu nutq madaniyati yuqori bo`lmagan kishida uchraydi.
Ilmiy uslub. Fan-texnikaning turli tarmog`iga doir ilmiy asarlar, darslik va qo`llanmalar ilmiy uslubda yoziladi. Ilmiy uslub aniq ma’lumot asosida chiqarilgan ilmiy xulosa (qoida, ta’rif)ga boy bo`lishi bilan boshqa uslubdan farq qiladi: Yomg`ir - suyuq tomchi holidagi atmosfera yog`ini. Tomchining diametri 0,5-0,6 mm bo`ladi. Ilmiy uslubda har bir fanning o`ziga xos ilmiy atamasidan foydalaniladi, bu uslubda so`z o`z ma’nosida qo`llanadi, qoida yoki ta’rifning mazmunini ochishga xizmat qiladigan ajratilgan bo`lak, kirish so`z, kirish birikma, shuningdek, qo`shma gapdan keng foydalaniladi.
Rasmiy-idoraviy uslub. Davlat idorasi tomonidan chiqariladigan qaror, qonun, nizom, xalqaro hujjatlar rasmiy-idoraviy uslubda yoziladi. Ariza, tilxat, ma’lumotnoma, chaqiruv qog`ozi, taklifnoma, shartnoma, tarjimayi hol, e’lon, tavsifnoma, dalolatnoma, hisobot kabilar ham shu uslubda bitiladi. Ilmiy uslubdagi hujjat qisqa, aniq, barcha uchun tushunarli bo`lishi lozim. Asosiy belgilari – jumlalarning bir qolipda, bir xil shaklda bo`lishi. Rasmiy-idoraviy uslubda ham so`z o`z ma’nosida qo`llanadi, ko`pchilikka ma’lum bo`lgan ayrim qisqartma so`z ishlatiladi, har bir sohaning o`ziga xos atamasidan foydalaniladi. Bu uslubda ko`pincha darak gapdan, qaror, buyruq, ko`rsatma kabida esa buyruq gapdan ham foydalaniladi. Gap bo`lagining odatdagi tartibda bo`lishiga rioya qilinadi: M.Ahmedovga o`z lavozimini suiiste’mol qilganliigi uchun hayfsan e’lon qilinsin.

Download 2,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   156   157   158   159   160   161   162   163   ...   202




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish