Ona tili va adabiyot fanidan 8-sinflar uchun bayon matni

Ona tili va adabiyot fanidan 8-sinflar uchun bayon matni

(umumta’lim maktablari uchun)

3-variant

JASORAT MARDLARGA YORDIR
Mardlik nima? Mardlik tasodifiymi, qonuniymi?' Mard bola deb kimni aytamiz? Mardlikni qanday tarbiyalash kerak? Mardlikda ham ehtiyotkorlik zarurmi? Qo‘rqoqlikning oqibati, soxta jasoratning zarari nimada?

Shuni aytish kerakki, har qanday kishi yoshlikdan jasorat ko‘rsatish, qahramon bo‘lishni orzu qiladi. Bu xususiyat har bir xalqda bor bo‘lib, u juda qadimdan boshlangan. Oilada xoh o‘g‘il, xoh qiz bo‘lsin, uni bolalikdan qahramonona harakat qilish va jasoratli bo‘lishga o‘rgatilgan. Bu an'ana turli xalqda turlicha bo‘lgan. Ko‘pchilikda bo‘lganidek, O‘rta Osiyo, jumladan, o‘zbek xalqining ham bolani qahramonlik sari yoshlikdan tarbiyalash an'analari xilma-xil ko‘rinishda amalga oshirilgan.

Mana, xalqda bu to‘g‘rida nimalar bitilgan: hatto chaqaloqqa nom qo‘yishda kelgusida botir bo‘lib o‘sishi, qahramonliklar ko‘rsatishi ko‘zda tutilgan, chunonchi, Olmos, Botir, Qilich, Jasur, Rustam, Sher, Qaytmas, Po‘lat, Temir, O‘lmas, Bahodir, Toshpo‘lat, Qo‘rqmas, Zulfiqor, Lochin va boshqalar. Ota-onalarning yaxshi umid, orzular bilan qo‘ygan ana shu nomlariga munosib kishi bo‘lib yetishish farzand uchun muqaddas hisoblangan.

Bolani erkalashda ham qahramonlik sari intilish ko‘zlangan: «Toychog‘im», «Lochinim», «Qiyg‘irim», «Polvonim», «Qulunim», «Botirim», «Qo‘chqorim», «Alpim» kabi so‘zlar bilan erkalangan.

Bolalikdan matonatli bo‘lish, uncha-muncha narsadan qo‘rqmaslikka, cho‘chimaslikka, hatto qorong‘u tunda ham so‘qmoqlarda dadil yura olishga odatlantirilgan.

Toy, eshak, qulun yoki boshqa hayvonni boqib, voyaga yetkazish, ularni mustaqil egarlab minish va boshqarishga o‘rgatilishi esa kelgusida otda yura olish, uni ov, jang-u jadal va turli xalq sporti o‘yinlari — «Uloq», «Qiz quvdi», «Poyga», «Chovgon» kabilarda boshqara bilishga tayyorlash bilan bog‘liq bo‘lgan.

Umuman, bolaga qahramonlik g‘oyalarini singdirish, ularni jasoratlarga otlantirish xalqda juda kuchli bo‘lgan. Shular qatori xalq turli-tuman o‘yinlar bilan ham yoshlarda matonat xislatlarini o‘stira borgan. «Qani,top-chi?», «Marrani egallash», «Bekinmachoq», «0q terakmi — ko‘k terak?», «Ov ovlash», «Qo‘l tegdi — pichoq tegdi», «Kim chaqqon?», «Aylanma darra», «0'rik qoqdi», «Tosh ko‘tarish», «Suv-suv» va boshqa o‘yinlar shular jumlasidandir...
(Malik Murodov. «Oltin sandiq ochildi» to‘plamidan)