Ona tili umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 10-sinfi uchun darslik

214
Quyidagi savollarga matn asosida javob bering. 
7–8. Quyidagi hukmlarni matn mazmunidan kelib chiqib to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri ekanligini 
aniqlang.
7. Odamning dunyoqarashi, aqliy faoliyati yuqori darajada bo‘lishi bosh miyasining 
hajmiga bog‘liq.
A.
 To‘g‘ri
B.
 Noto‘g‘ri
8. Bosh miya hujayralari qondagi kislorodning asosiy qismini ishlatadi. Shuning 
uchun inson tez-tez suvsaydi.
A.
 To‘g‘ri 
 B.
 Noto‘g‘ri
9. Matn mazmuniga MOS KELMAYDIGAN ma’lumotni toping.
A.
 Miya po‘stlog‘i pushtalarning tuzilishi odamlarda bir-biridan farq qiladi.
B.
 Bosh miyaning assotsiativ zonasi hujayralari sezish va harakat qismidan kelgan impuls 
signallarni tahlil qiladi.
C.
 Bosh miya katta yarimsharlarining tashqi va ichki qavati o‘zaro bir xil rangda bo‘ladi. 
D.
 Bosh miya katta yarimsharlari sathi hujayralarining amalga oshiradigan vazifasiga 
ko‘ra uchta katta qismga bo‘linadi.
10. Bir yigit boshi bilan qattiq yiqilib tushdi va birozdan keyin hushini yo‘qotdi. Unga 
qanday birinchi yordamni ko‘rsatish kerak?
ESLATMA. bir nechta to‘g‘ri javob bo‘lishi mumkin.
A.
 Hushiga keltirtirib, suyuqlik ichirish kerak.
B.
 Tezda soya-salqin joyga olib o‘tish kerak.
D.
 Uni o‘ng yelkasi bilan yonbosh qilib yotqizish kerak.
E.
 Boshiga yostiq qo‘yib to‘g‘ri holatda yotqizish kerak.
F.
 Yotqizgach, chap oyoq-qo‘lini bukish kerak. 
Jarohat olgandan so‘ng boshning ensa sohasida lo‘qillovchi og‘riq, ko‘ngil aynishi ham 
kuzatiladi, tana harorati normal ko‘rsatkichlarda bo‘lib, inson es-hushini yo‘qotmaydi. 
Agar bosh miya jarohatlangan bo‘lsa zudlik bilan tez tibbiy yordamga murojaat qilish 
kerak. Ular kelgunga qadar quyidagi chora tadbirlar bajarilishi kerak:
-bemorni gorizontal holatda, boshi ostiga baland bo‘lmagan yostiq qo‘yib yotqizish 
kerak;
-bemorga umuman ovqat va suv ichirish kerak emas;
-bemorga toza havo kelishini ta’minlash kerak;
-bemor tinch holatda bo‘lishi kerak, u televizor ko‘rishi, telefoniga qarashi, kitob o‘qishi 
mumkin emas.
Agar bemor hushini yo‘qotgan bo‘lsa, uni harakatlantirish, joyidan ko‘chirish mumkin 
emas. Uni o‘ng yonbosh sohaga yotqiziladi, chap oyoq va chap qo‘l bukiladi, boshni o‘ng 
tomonga burib, iyakni ko‘krak qafasi tomonga biroz egib qo‘yish kerak. Shunday holatda 
bemorga havo kelishi oson bo‘ladi.
(Internet manbalari asosida tayyorlandi. U 889 ta so‘zdan iborat)

---