«ona tili o`qitish metodikasi» fani

Tayanch tushunchalar

1. 
   Nutq ichki va tashqi ko`rinishlarga ega ichki nutq odamning o`z ichida gpiradigan passiv nutqi bo`lib, uni nazorat qilib bo`lmaydi.
   

Tashqi nutq boshqalarga qaratilgan va nazorat qilish mumkin bo`lgan faol nutq bo`lib, u og`zaki va yozma shakllarga ega.

Og`zaki va nutq – odatdagi tovushli so`zlashuv nutqi bo`lib, bu ko`proq ohang va turli imo-ishoralar bilan aloqadordir. O`quvchi og`zaki nutqda ko`proq sodda gaplarni qo`llaydi. Nutqning bu turi bir yoki bir necha kishi tomonidan amalga oshiriladi va monolog, dialog va polilogik shaklda namoyon bo`ladi.

Yozma nutq esa harf va so`zlarning ma`lum qonuniyat asosida o`zaro birikuvi, tinish belgilari, har xil ajratishlar: abzaslar, paragraflar va gaplarning grammatik jihatdan aniq va tushunarli bayon qilish orqali voqealanadi.

2. 
   O`qituvchilar nutqiga qo`yiladigan asosiy talablar:
   

a) nutq sharoiti;

b) nutq mazmundorligi;

v) fikrning mantiqan to`g`ri, aniq va izchil bo`lishi;

g) nutqning boy va rang-barangligi;

d) nutqning aniqligi;

e) ohangdorligi;

yo) nutqning grammatik jihatdan to`g`ri qurilganligi;

j) nutqning soddaligi va sofligi.

3. Matn turlari:

a) ta`limiy ma`rifiy matnlar;

b) ta`limiy-tarbiyaviy matnlar.

4. Matnlar uslub jihatdan rang-barang:

a) badiiy matnlar;

b) ilmiy matnlar; ilmiy-ommapob matnlar;

v) publicistik matnlar;

5. O`quvchilar imlosi tur jihatidan uchga:

a) ta`limiy insholar;

b) nazorat qilishga qaratilgan insholar;

v) ko`rik-tanlov insholariga bo`linadi.

Insholar:

2. 
   Adabiy insholar;
   
3. 
   erkin mavzudagi insholar
   
4. 
   Tasviriy insholar,
   
5. 
   Rivoya insholar,
   
6. 
   ertak insholar,
   
7. 
   Tavsifiy insholar.
   

1. 
   Nutq va uning turlari haqida ma`lumot bering.
   
2. 
   O`quvchilar nutqiga qo`yilgan asosiy talablar? Ular to`g`risida fikr yuriting?
   
3. 
   Nutqning mantiqiy fikrlash mahsuli ekanligini isbotlang.
   
4. 
   Ona tili mashg`ulotlarida matn bilanishlashning ahamiyati nimada?
   
5. 
   Matnlar uslub jihatdan necha xil? Misollar keltiring.
   
6. 
   Ona tili darslarida o`quvchilarni qanday qilib insho yozishga tayyorlab borish mumkin?
   
7. 
   Insho va uning turlari haqida ma`lumot bering.
   
8. 
   Ta`limiy, nazorat qilishga qaratilgan insholar, ko`rik-tanlov insholarning maqsadi nimaga qaratilgan?