“Она тили ў?итиш махсус методикаси” номли дарслик

3. 4.  Maxsus maktabda ilmiy ommabop maqolalarni o‘qishga o‘rgatish 
yo‘llari. 
Reja 
1. Ilmiy ommabop maqolalarni o‘rganish ishlarining ahamiyati va turlari 
2. Tabiatshunoslikka doir maqolalar ustida ishlash yo‘llari. 
3. Tarixiy xarakterga ega bo‘lgan maqolalar va ular ustida ishlash yo‘llari. 
4. Instruktiv xarakterdagi maqolalar va ular ustida ishlash usullari 
5. Obyektlar bilan tanishtiruvchi maqolalar va ular ustida ishlash metodikasi. 
 
Yordamchi  maktabning  boshlang‘ich  sinflarida  tabiatshunoslik,  tarix, 
geografiya kabi fanlar o‘tilmaydi.  Ushbu fanlarni o‘zlashtirishga tayyorlash, ularga 
doir  o‘quvchilarda  elementar  ilmiy  asoslangan  tushunchalarni  shakllantirish 
maqsadida o‘qish darsliklariga ilmiy ommabop ishga doir maqolalar kiritiladi.  
O‘quvchilarda  borlik  haqida  aniq  misollar  asosida  to‘g‘ri  tushuncha  va  tasavvur 
xosil qilishda, ularni buyum va hodisalar bilan tanishtirish maqsadida, tabiat va 
jamiyatni  o‘zgartiruvchi  kuchlar  haqida  ilmiy  asoslangan  tushuncha  berishda 
ilmiy  ommabop  makolalarning  ahamiyatn  katta.    Vatan,  uning  tabiati,  undagi 
voqea  ^hodisalar,  ijtnmoiy  hayot,  fan  va  texnika  taraqqiyotn  haqidagi 
maqolalarni  o‘qish  jarayonida  uquvchilarnnng  mantiqiy  tafakkuri,  taqqoslash, 
umumlshtirish, xulosa chiqarish qobiliyatlari o‘sadi, so‘z boyligi oshadi.  
Ilmiy  ommabop  maqolalarni  o‘qitishdan  maqsad:  o‘quvchilarni  tabiatda 
bo‘ladigan o‘zgarishlar, voqea - xodisalar, kishilar mexnati xaqidagi ilmiy asoslangan 
bilimlar  bilan  tanishtirish;  ilgari  va  xozirda  mamlakatimizda  ro‘y  bergan  tarixiy, 
njtimoiy, 
siyosiy 
voqealar 
haqida 
to‘g‘ri 
tushuncha 
berish;  turli  obyektlar  bilan  tanishtirish;  instruksiyalarni  o‘qib,  bajara  olishga 
o‘rgatish.  Shunga  ko‘ra  bu  maqolalar  tabiatshunoslikka  doir,  tarixiy,  obyektlar 
bilan        tanishtiruvchi        va        instruktiv          xarakterdagi        turlarga        bo‘linib 
o‘rgatiladi.    Turiga  qarab  darsda  xar  xil  ish  usullari  ishlatiladi.    Ekskursiya  va 

---

 
65 
kuzatishlardan  s  o‘ng  maqola  ustida  ishlash  ayniksa  qulay.Bola  tabiatda  ko‘rgan 
kuzatganlarini maqoladagilar bilan solishtiradi, umumlashtiradi, taqqoslaydi.  
      Ilmiy-ommabop  maqolalar  til  jixatdan  o‘ziga  xos  xususiyatlarga  ega:  ularda 
maxsus va ilmiy atamalar ko‘proq qo‘llanadi, so‘zlar aniq ishlatiladi, gaplar puxta 
tuzilgan  bo‘ladi,  ta’riflar  beriladi.    Ushbu  maqolalarda  o‘quvchilar  uchun 
butunlay yangi, notanish bilimlar beriladi.  Shuning  uchun maqolani o‘qishdan 
avval  uning  mazmunnni  o‘quvchilar  ongli  idrok  etishlariga  yordam  beradigan 
tayyorgarlik  mashqlari  o‘tkaznladi.    Ilmiy  ommabop  maqolalar  induktiv  va 
deduktiv usullar orqali o‘rgatiladi.  Odatda bunday  maqolalar snnfda mazmunan 
tugallangan    qismlarga  bo‘lib  o‘qitiladi    va  qayta  xikoya  qildirish  yo‘li  bilan 
tushuntirib  boriladi.    Maqola  o‘qib  bo‘lingach,  odatda  umumlashtiruvchi  suhbat 
o‘tkaziladi.    Suhbat  jarayonida  yangi  so‘z,  tushuncha,  atamalar  aniqlanadi, 
mustaxkamlanadi.  
Savol va topshiriqlar 
1. Ilmiy ommabop maqolalarni o‘rganish ishlarining ahamiyati nimada? 
2. Ilmiy ommabop maqolalar turlari 
3. Tabiatshunoslikka doir maqolalar ustida ishlashda qaysi usul va yso‘llar 
ishlatiladi? 
4 Tarixiy xarakterga ega bo‘lgan maqolalar va ular ustida ishlash yo‘llarini 
ta’riflang. 
5. Instruktiv xarakterdagi maqolalar va ular ustida ishlash usullari. 
6. Obyektlar bilan tanishtiruvchi maqolalar va ular ustida ishlash metodikasi.