Ona tili darslik

5-§. Milliy til  va uning tarkibiy qismlari  
 
Ma’lumki, o‘zbek xalqi Markaziy Osiyoning qadimgi xalqlaridan biri bo‘lib, 
uning  tili  XI-XII  asrlarda  ma’lum  ijtimoiy-tarixiy  sharoitlarga  ko‘ra  xalq  tili 
sifatida shakllana boshladi va asta-sekinlik bilan rivojlanib keldi. 
      Qayerda  yashashidan  qat’i  nazar  o‘zbek  millatiga  mansub  barcha  odamlar 
tomonidan ishlatiladigan til milliy (umumxalq) o‘zbek tili deb yuritiladi.    Milliy 
til  o‘z  tarkibiga  adabiy  til,  sheva,  so‘zlashuv  nutqi,  jargonlar,  vulgarizm  (so‘kish, 

---

 
 
10 
qarg‘ish  so‘zlari),  varvarizm  (tilda  o‘rinsiz  ishlatilgan  chet  so‘zlar)    kabi  guruh 
so‘zlarni qamrab oladi. 
Jamiyatning muayyan tarixiy rivojlanish sharoitida xalqlar (elatlar) taraqqiy 
qilib,  millatga, xalq tillari  esa  milliy  tillarga  aylandi.  Demak,  milliy  til  millatning 
paydo bo‘lishi bilan birga yuzaga keladi. 
       Milliy til millat uchun umumiy bo‘lgan tildir. Milliy til tushunchasi juda keng 
bo‘lib,  u  mahalliy  dialektlarni  (lahja)larni  va  barcha  shevalarni  o‘z  ichiga  oladi.           
S h e v a   bir millatga mansub bo‘lib, lekin turli  hududlarda  yashaydigan odamlar 
tomonidan  ishlatiladigan  milliy  til  ko‘rinishidir.    Sheva  adabiy  tildan  quyidagi 
xususiyatlariga ko‘ra farq qiladi: