Ona tili darslik

 
31.    Sh. Rahmatullaev. 
    O’zbek tili antonimlarining izohli lug’ati. 
T., 1980-yil. 
32.   Sh.Rahmatullaev. 
    O’zbek tilining izohli frazeologik lug’ati. 
T., 1978-yil. 
33.   Sh. Rahmatullaev. 
    O’zbek tili omonimlarining izohli lug’ati. 
T., 1984-yil. 
32.  SH.Rahmatullaev 
Hozirgi adabiy o‘zbek tili. –T., “Universitet”, 
2006. 
33.   R.Sayfullaeva va b. 
Hozirgi o‘zbek adabiy tili. Sintaksis. –T., 
2006 
34.   
“Qalqon” jurnali. 2004-yil, 7-son.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
290 
 
 
MUNDARIJA 
 
 
So‘z boshi   
5 
Tilshunoslik haqida umumiy a’lumot    
6 
1-§ Tilshunoslik  fani haqida  ma’lumot  
6 
2-§ Til ijtimoiy hodisadir   
6 
3-§ Tilning tuzilishi   
7 
4-§ Til – taraqqiy qilib,  o‘zgarib boruvchi hodisa  
7 
5-§ Milliy til  va uning tarkibiy qismlari   
8 
6-§ Tillarning tasnifi  
10 
7-§ Tillarning geneologik tasnifi  
11 
8-§ Tillarning morfologik tasnifi  
12 
FONETIKA   
16 
1-§ Fonetika va fonologiya haqida umumiy ma’lumot  
16 
2-§ Tovush va fonema  
17 
3-§ Fonetik akustika  
18 
4-§ Nutq tovushlarining artikulyatsiyasi   
18 
5-§ O‘zbek tilining fonetik vositalari  
19 
6-§  Nutq tovushlarining tasnifi  
21 
7-§  Unli tovushlar va ularning tasnifi  
22 
8-§  Ayrim unli tovushlar tavsifi  
23 
9-§  Undosh tovushlar va ularning tasnifi  
23 
10-§  Undosh tovushlar tavsifi  
24 
11-§  Til   undoshlari  
28 
12-§  Qo‘sh tovushlar va ularning qo‘llanilishi  
30 
13-§ Nutqning asosiy fonetik birliklari  
30 
14-§ Urg‘u    
32 
15-§  Nutq tovushlarining o‘zgarishi  
34 
16-§  Til va yozuv  
37 
17-§  Kirill grafikasi asosidagi o‘zbek yozuvi  
38 
18-§  Hozirgi yozuv va uni ifoda etuvchi vositalar  
39 
19-§  Orfografiya (imlo)      
40 
LEKSIKOLOGIYA   
48 
1-§   Leksikologiya haqida umumiy ma’lumot  
48 
2-§ So‘zning leksik va grammatik ma’nolari  
49 
3 -§  Bir ma’noli va ko‘p ma’noli so‘zlar  
50 
4 -§  So‘zlarning shakl va ma’no munosabatiga ko‘ra turlari  
52 
5 -§  O‘zbek tilining lug‘at tarkibi  
54 
6 -§  O‘zbek tili leksikasida o‘z va o‘zlashgan qatlam  
56 
7 -§  O‘zbek tili leksikasining ishlatilish doirasi  
58 
8 -§  Tarixiy jihatdan o‘zbek tili leksikasi  
60 
9 -§  O‘zbek tili leksikasining boyish manbalari  
62 
10-§  Frazeologiya  
63 

---

 
 
291 
11-§  Leksikografiya  
64 
SO‘Z YASALISHI  
68 
GRAMMATIKA     
70 
1-§    Grammatika haqida umumiy ma’lumot  
70 
2-§    So‘z shakl va grammatik ma’no   
70 
3-§  Grammatik ma’noni ifodalash vosita va usullari  
71 
4-§    So‘zning grammatik shakli  
71 
5-§ Grammatik kategoriya  
73 
6-§     So‘z turkumlari    
73 
OT    
78 
1-§    Otning leksik-grammatik xususiyatlari  
78 
2-§    Otlarning ma’no turlari  
79 
3-§    Otlarda son kategoriyasi  
81 
4-§    Otlarda egalik kategoriyasi  
82 
5-§    Otlarda kelishik kategoriyasi  
84 
6-§    Otlarning yasalishi  
89 
7-§    Otlarda modal shakl yasalishi  
93 
8-§    Otlarning tuzilish jihatdan turlari  
94 
SIFAT   
99 
1-§    Sifatning leksik-grammatik xususiyatlari  
99 
2-§    Sifat darajalari  
100 
3-§    Ozaytirma va kuchaytirma sifatlar  
100 
4-§    Sifatlarning otlashishi  
102 
5-§   Sifatlarning yasalishi  
102 
6-§   Sifatlarning  tuzilish turlari  
105 
SON   
109 
1-§    Sonning leksik-grammatik xususiyatlari  
109 
2-§    Sonning ma’no turlari  
111 
3-§   Bir sonining o‘ziga xos grammatik xususiyatlari  
114 
4-§
 
Sonlarning otlashishi  
115 
5-§
 
Sonlarning tuzilish jihatdan turlari  
115 
O L M O S H  
119 
1-§   Olmoshning ta’rifi va leksik-grammatik xususiyatlari  
119 
2-§   Olmoshlarning ma’no turlari  
119 
3-§   Boshqa turkumga oid so‘zlarning olmoshga ko‘chishi  
122 
4-§  Olmoshlarning tuzilish turlari  
122 
FE’L   
126 
1-§    Fe’lning leksik-grammatik xususiyatlari  
126 
2-§    O‘timli va o‘timsiz fe’llar  
127 
3-§    Bo‘lishli va bo‘lishsiz fe’llar  
128 
4-§    Fe’l nisbatlari  
130 
5-§    Fe’lning vazifadosh shakllari  
132 
6-§    Fe’llarning    tuslanishi(shaxs-son kategoriyasi)  
139 
7-§    Fe’l zamonlari  
141 
8-§    Fe’l mayllari  
147 

---

 
 
292 
9-§    Fe’llarning yasalishi  
148 
10-§    Fe’lning modal ma’no ifodalovchi shakllari    
150 
11-§    To‘liqsiz fe’llar  
151 
RAVISH   
155 
1-§    Ravishning leksik-grammatik xususiyatlari  
155 
2-§    Ravishlarning ma’no turlari  
157 
3-§    Ravishlarning yasalishi  
158 
4-§    Ravishlarning tuzilishi jihatdan turlari  
160 
YORDAMCHI SO‘Z TURKUMLARI   
163 
1-§    Ko’makchi  haqida    ma'lumot  
163 
2-§    Bog‘lovchi   
164 
2-§    Yuklama    
167 
ALOHIDA  OLINGAN   SO‘ZLAR GURUHI  
172 
1-§    Modal  so‘zlar  
172 
2-§   Undov so‘zlar haqida ma’lumot  
173 
3-§  Taqlid    so‘zlar  
174 
SINTAKSIS   
178 
1-§  Sintaksis haqida umumiy ma’lumot  
178 
2-§ Sintaktik aloqa turlari  
178 
3-§ Boshqaruv  
179 
4-§ Bitishuv  
179 
5-§ Moslashuv (muvofiqlashuv)   
180 
6-§ So‘zlarning o‘zaro sintaktik munosabatga kirishuvi  
180 
7-§  So‘z birikmasi  
181 
8-§ So‘z birikmalarining tasnifi  
182 
GAP  
183 
1-§  Gap va uning belgilari    
183 
2-§  Gapning turlari  
184 
3-§  Gapning ifoda maqsadiga ko‘ra turlari  
185 
4-§  Gapning emotsionallikka ko‘ra turlari  
187 
GAPLARNING TUZILISHIGA KO‘RA TURLARI  
190 
1-§  Sodda gap turlari  
190 
2-§  Ikki bosh bo‘lakli gapning tuzilishi  
191 
3-§  Bir bosh bo‘lakli gaplar  
192 
GAP BO‘LAKLARI  
198 
1-§  Gap bo‘laklari haqida umumiy ma’lumot  
.198 
2-§  Gapning bosh bo‘laklari  
199 
3-§  Ega bilan kesimning orasida tirening ishlatilishi  
203 
GAPNING IKKINCHI DARAJALI BO‘LAKLARI  
203 
1-§  Ainqlovchi  
203 
2-§  To‘ldiruvchi  
206 
3-§  Hol  
208 
4-§  Gap bo‘laklarining joylashish tartibi  
211 
GAPNING UYUSHIQ BO‘LAKLARI  
218 
1-§  Uyushiq bo‘laklar haqida umumiy ma’lumot  
218 

---

 
 
293 
2-§  Uyushiq qator a’zolarining o‘zaro aloqaga kirishuvi  
219 
3-§  Uyushiq bo‘lakli gaplarda umumlashtiruvchi birliklar  
220 
GAPNING AJRATILGAN BO‘LAKLARI  
221 
1-§  Ajratilgan  bo‘laklar haqida umumiy ma’lumot  
221 
2-§   Ajratilgan to‘ldiruvchilar  
222 
3-§   Ajratilgan aniqlovchilar  
.222 
4-§   Ajratilgan izohlovchilar  
223 
5-§   Ajratilgan hollar  
223 
GAP BO‘LAKLARI SANALMAYDIGAN BIRLIKLAR  
227 
1-§   Undalma  
227 
2-§   Kirish so‘z va kirish birikma  
228 
3-§   Kiritma gap    
229 
QO‘SHMA GAP    
232 
1-§   Qo‘shma gap turlari haqida ma’lumot  
232 
2-§   Bog‘langan qo‘shma gap  
232 
3-§   Bog‘langan qo‘shma gapda tinish belgilarining ishlatilishi  
234 
4-§   Ergashgan qo‘shma gap  
234 
5-§   Bog‘lovchisiz qo‘shma gap  
241 
6-§   Bog‘lovchisiz qo‘shma gapning turlari  
242 
7-§   Bog‘lovchisiz qo‘shma gaplarda tinish belgilarining ishlatilishi  
243 
8-§   Murakkab qo‘shma gap haqida ma’lumot  
244 
O‘ZGALARNING NUTQINI IFODALASH USULLARI  
252 
1-§  Ko‘chirma gap  
252 
2-§  Ko‘chirma gapda tinish belgilarining ishlatilishi  
252 
3-§  O‘zlashtirma gap  
253 
4-§    Ko‘chirma va unda ishlatiladigan tinish belgilari  
254 
5-§  Dialog  
254 
USLUBIYAT  (STILISTIKA).  NUTQ    USLUBLARI  
257 
1-§  Uslubiyat haqida umumiy ma’lumot  
257 
2-§  Nutq uslublari   
257 
3-§  Nutq  madaniyati haqida  
259 
USLUBIYAT TURLARI  
262 
1-§  Yozma va og‘zaki nutq me’yorlari haqida  
262 
2-§  Leksik uslubiyat  
262 
3-§  Fonetik uslubiyat  
264 
GRAMMATIK USLUBIYAT.   MORFOLOGIK  USLUBIYAT  
264 
1-§  Ot turkumiga xos uslubiy xususiyatlar   
264 
2-§  Sifat turkumiga xos uslubiy xususiyatlar  
265 
3-§  Olmosh turkumiga xos uslubiy xususiyatlar  
265 
4-§  Fe’llarga xos uslubiy xususiyatlar  
265 
SINTAKTIK USLUBIYAT  
.266 
1-§  Gap bo‘laklarining uslubiy xususiyatlari  
266 
2-§  Ayrim gap turlari o‘rtasidagi sinonimiya  
267 
3-§  Qo‘shma gaplarning uslubiy xususiyatlari  
267 
4-§ Ko‘chirma va o‘zlashtirma gaplarning uslubiy xususiyatlari   
267 

---

 
 
294 
ISHORAT QOIDALARI (PUNKTUATSIYA)   
271 
1-§  Nuqta  
271 
2-§  So‘roq  belgisi  
271 
3-§  Undov  belgisi  
272 
4-§  Ko‘p  nuqta  
272 
5-§  Ko‘p nuqta, undov, so‘roq belgilarning birikkan holda kelishi  
272 
6-§  Vergul  
273 
7-§  Nuqtali  vergul  
273 
8-§  Ikki  nuqta  
274 
9-§  Tire   
274 
10-§  Qavs   
274 
11-§  Qo‘shtirnoq  
275 
ILOVALAR   
278 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI  
295 
 
 
 
                
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
295