Ona tili darslik

2-§.  Ayrim gap turlari o‘rtasidagi sinonimiya 
 
1) ayni bir fikr gapning har xil turlari bilan ifodalanadi:  
a)  sodda  gap  bilan:  Har  kim  ekkanini  o‘radi.  b)  qo‘shma  gap  bilan:  Kim  nimani 
eksa, shuni o‘radi.   
2)  bir  bosh  bo‘lakli  va  ikki  bosh  bo‘lakli  gaplar  o‘zaro  sinonim  bo‘ladi:  Bugun 
ketamiz – Biz bugun ketamiz.  
3) darak va so‘roq gap sinonim bo‘ladi: Vatanni kim sevmaydi – Vatanni hamma 
sevadi. 
  
3-§.  Qo‘shma gaplarning uslubiy xususiyatlari 
 
1) bog‘langan qo‘shma gaplar tarkibida biriktiruv va zidlov bog‘lovchilari o‘rnida 
–u, -yu, -da  yuklamalari sinonim holatda qo‘llanishi mumkin: Havo bulutlashdi va 
yomg‘ir yog‘a boshladi. Havo bulutlashdi-yu, yomg‘ir yog‘a boshladi.  
2) ega, kesim, to‘ldiruvchi, aniqlovchi ergash gapli qo‘shma gaplar sodda gaplarga 
sinonim bo‘ladi: Shunisi aniqki, biz bugun yo‘lga chiqa olmaymiz -  Bizning bugun 
yo‘lga chiqa olmasligimiz aniq.  
3) sabab, maqsad, o‘xshatish ergash gaplarning kesimlari sifatdosh, harakat nomi, 
ot  bilan  ifodalansa,  sodda  gaplarga  sinonim  bo‘ladi:  Tog‘    etagi  juda  go‘zal  edi, 
go‘yo  chiroyli  gilam  to‘shalganday  –  CHiroyli  gilam  to‘shalganday  tog‘    etagi 
juda go‘zal edi.  
4)  payt,  sabab,  shart,  to‘siqsiz,  natija,  ravish  ergash  gaplarni  o‘z  doirasida 
sinonimlari bilan almashtirish mumkin:  
U kelsa (kelgan paytda, kelar ekan), hamma ketib bo‘libdi. 
5)  bog‘lovchisiz  qo‘shma  gaplar  bog‘langan  va  ergashgan  qo‘shma  gaplarga 
sinonim bo‘ladi: Qor yog‘ di – don yog‘ di (Qor yog‘ sa, don yog‘adi. Qor yog‘ di-
yu, don yog‘ di).