Ona tili darslik


  Ko‘p ma’noli qo‘shimchalar



Download 1,88 Mb.
Pdf ko'rish
bet535/542
Sana22.05.2021
Hajmi1,88 Mb.
#65462
1   ...   531   532   533   534   535   536   537   538   ...   542
Bog'liq
ona tili

 
4.  Ko‘p ma’noli qo‘shimchalar 
 
Qo‘shim- 
chalar 
Misollar 
-li 
aqlli(mavjudlik ma’n.),  yog‘li (ortiqlik ma’n.),  o‘tirishli (moslik) 
-ma 
qovurma (harakat natijasi), burama (odatdagi xususiyat) 
-la 
moyla(ega holatlik), randala(vosita), bolala  (paydo qilish) 
-chi 
chorvachi  (kasbga mansublik), bo‘yoqchi (aniq sohaga tegishlilik), 
-chilik 
paxtachilik(soha), to‘kinchilik(mavjudlik), tirikchilik (holat), 
-dor 
aybdor (mavjudlik ma’n.), bo‘ydor (ortiqlik ma’n.) 
no- 
noumid (ega emaslik), nomard (qarama-qarshilik ma’n.) 
be- 
beg‘ubor (yo‘qlik ma’n.), beg‘am (kamlik ma’n.) 
-siz 
asossiz (ega emaslik ma’n.), madorsiz (kamlik ma’n.) 
-lik 
otalik (qarindoshlik), bolalik (holat), mudirlik (kasb, hunar) 
-sa 
Bersa, eyman (shart); Qani o‘qishga kirsa (orzu) 
 
5. Sinonim qo‘shimchalar 
 
Qo‘shimchalar 
Misollar 
Qo‘shimcha-
lar 
Misollar 
-dan/-ni 
oshdan oling – oshni oling 
no-/-siz 
noo‘rin – o‘rinsiz 
-dan/-ga 
eshikdan sig‘ madi – eshikka 
sig‘ madi 
-ona/- larcha 
mardona - 
mardlarcha 
-dan/-ning 
ulardan biri  -  ularning biri 
-sa/-sira 
suvsamoq - 
suvsiramoq 
-ga/-ni 
bunga tushunmadi-buni 
tushunmadi 
-chi/-shunos  tilchi - tilshunos 
-digan/-ar 
ko‘radigan ko‘z - ko‘rar ko‘z 
-lab/-dan 
saharlab - 
sahardan 
don/-li 
bilimdon - bilimli 
-(u)v/-(i)sh 
o‘quv - o‘qish 
ser-/-li 
sersuv-suvli 
be-/-siz 
bemaza – mazasiz 
ba-/-li 
bahaybat - haybatli 
-qir/-ag‘ on  chopqir - chopag‘ 
on 
-do‘z/-chi 
etikdo‘z - etikchi 
 
 
-yotir 
-moqda 
-yapti 
kelyapti – kelayotir – 
kelmoqda 
-imtir/-ish/--
roq 
oqish – oqimtir - 
oqroq 
-loq/-zor 
o‘tloq - o‘tzor 
-iz/-dir 
tomiz - tomdir 
-ish/-lar 
kelishdi - keldilar 
-li/-dor 
unumli - unumdor 


 
 
279 
-soz/-chi 
kemasoz - kemachi 
-larcha/-
chasiga 
mardlarcha - 
mardchasiga 
lay/-ligicha 
ho‘llay - ho‘lligicha 
 
 
 
6. Omonim qo‘shimchalar 
 
 
№ 
Q
o
‘s
h
im
-c
h
a
la

 
 
Ot 
 
 
 
Sifat 
 
Fe’l 
 
Ravish 
 
Yuklama 
Bog‘lovchi 

-a 
jizza (s/y) 
ko‘tara 
(savdo) 
qona (s/y) 
bora (sh/y) 
bura (sh/y) 

sen-a 

-ay 


kuchay (s/y) boray 
(sh/y) 



-ak 
g‘ijjak (s/y) 
qirmizak 
(s/y) 




-ar 


ko‘kar (s/y) kelar 
(sh/y) 



-ga  bolaga (s/o‘) 

surgamoq (sh/y) 



-gi 
supurgi (s/y)  yozgi (s/y) 
borgim (sh/y) 



 
-gina  qizgina (sh/y 




qizimgina 

-da 
uyda (s/o‘) 

undamoq (s/y) 
tezda 
(sh/y) 
kel- 
di-da 

-day 

kaftday (s/y) 

o‘qday 
(s/y) 

10  -dir 


sezdir (sh/y) 

Kelgandir 
11  -don 
kuldon (s/y) 
qadrdon 
(s/y) 



12  -dor 
chorvador 
puldor (s/y) 



13  -i 
oti (s/o‘) 
jannati (s 
/ya) 
tinch(s/y) 
to‘z(sh/y) 


14  -ik 
ko‘rik (s/y) 
egik (s/y) 
birik (s\y) 


15  -il 


egildi (o‘zl. n.) 
ichildi (maj. nisb.) 


16  -in 
ekin (s/y)  sog‘i(sigir) 
ko‘rin (sh/y) 
oldin 
(s/y) 

17  -im 
uyim (s/o‘) 
bilim (s/y) 
ayrim (s/ya) 

chekim 
(s/y) 

18  -ing 
uying (s/o‘) 

oching (s/o‘) 


19  -ingiz  uyingiz(s/o‘) 

ochingiz (s/o‘) 


20  -ir 


gapir (s/y) 
o‘chir (sh/y) 




 
 
280 
21  -ish 

ko‘kish 
(sh/y) 
yozish (sh/y) 
olishdi (sh/y 


22  -iq 
chiziq (s/y) 
ochiq (s/y) 
yo‘liq (s/y) 
siniqmoq 
(sh/y) 


23  -y 


qoraydi (s/y) 
o‘qi(sh/y) 


24  -k 
to‘sha(s/y) 
chiri(s/y) 
bordi(s/o‘) 


25  -ka 
yo‘lka (sh/y) 
etikka (s/o‘) 

iska (s/y) 
surka (sh/y) 


26  -kash  xaskash (s/y) 
noskash 
(s/y) 



27  -ki 
tepki (s/y) 
kechki (s/y) 


demakki 
biladiki 
28  -kin 
epkin(s/y) 
keskin (s/y) 
to‘kkin (sh/y) 


29  -kor 
paxtakor 
fusunkor 
(s/y) 
 


30  -la 


ishla (s/y) 
quvla (sh/y) 


31  -lik 
ochlik(s/y) 
o‘shlik (s/y) 



32  -m 
chida(s/y) 
ukam(s/o‘) 

yozdi(s/o‘) 


33  -ma 
tugma(s/y) 
yasama (s/y) 
kelma (sh/y) 
yonma-
yon 
(sh/ya) 

34  -miz  onamiz(s/o‘) 

olamiz (s/o‘) 


35  -moq  quymoq 

ichmoq (sh/y) 


36  -n 
o‘zin(i) s/o‘ 

yasanmoq (sh/y) 


37  -on 
to‘zon(s/y) 
shodon (s/y) 



38  -oq 
o‘roq(s/y) 
qo‘rqoq (s/y) 


keliboq 
39  -sa 


suvsadi (s/y) 
kelsa (sh/y) 


40  -si 
otasi(s/o‘) 

garangsimoq 
(sh/y) 
 
 
41  -siz 
 
ishsiz (s/y ) 
ichasiz (s/o‘) 
to‘xtov-
siz (s/y ) 
 
42  -t 


to‘latdi (s/y) 
o‘qitdi (sh/y ) 


43  -xon  kitobxons/y  
otaxon(sh/y) 




44  -ch 
quvonch(s/y)  tinch (s/y) 

 

45  -cha  qizilcha/s/y   farg‘ onacha 
(s/y) 

o‘zicha 
(s/y) 

46  -chak  kelinchak 
kuyunchak 

 



 
 
281 
(sh/y) 
(s/y) 
47  -chan  - 
yashovchan 
(s/y) 

mahsich
an 
(s/ya) 

48  -chi 
ishchi (s/y) 
ayirmachi 
(s/y) 


kel-chi 
49  -chiq  qopchiq(sh/y
a) 
sirpanchiq 
(s/y) 



50  -choq  toychoq(sh/y  maqtancho
(s/y) 



51  -q 
taroq(s/y) 
yumsho
(s/ya) 



52  -qa 
o‘qqa(s/o‘) 
qisqa(s/y) 
chayqa (sh/y) 


53  -qi 
chopqi(s/y) 
sayroqi (s/y) 



54  -qin 
to‘lqin(s/y) 
sotqin (s/y) 
boqqin (s/o‘) 


55  -qoq  tutqoq(s/y) 
yopishqoq 
(s/y) 



56  -g‘ oq  to‘lg‘ oq(s/y) 
toyg‘ oq 
(s/y) 



 
Shartli qisqartmalar:  
s/y – so‘z yasovchi;  s/o‘ – so‘z o‘zgartuvchi; sh/y – shakl yasovchi. 
 
VARIANTDOSH  SO‘ZLAR 
 
So‘zlar 
Varianti 
So‘zlar 
Varianti 
Adab 
Odob 
Karta 
Qarta 
Ajdaho 
Ajdarho 
Oyoq osti 
Oyog‘ osti 
Ayqirmoq 
Hayqirmoq 
Podsho 
Podshoh 
Alifbo 
Alfavit 
So‘lqilloq 
So‘lqildoq 
Arava 
Aroba 
Suyunish 
Sevinish 
Aso 
Hassa 
Suymoq 
Sevmoq 
Asta 
Ohista 
San-man 
Sen-men 
Assalomalaykum 
Assalomu alaykum  Sabo 
Saboh 
Astag‘ firulloh 
Astafirullo 
Tegizmoq 
Tekkizmoq 
Ash-pash 
Hash-pash 
Teva 
Tuya 
Baayni 
Baaynihi 
Terrarium 
Terrariy 
Badtar 
Battar 
Tupuk 
Tupuruk 
Bayir 
Bayri 
To‘nka 
To‘ngak 
Baytulahzan 
Baytulhazan 
Toychoq 
Toychiq 
Bama’ni 
Bama’no 
Xayolat 
Xayolot 
Baravar 
Barobar 
Chuchuk 
Suchuk 
Barahman 
Braxman 
Taqillamoq 
Taqirlamoq 
Benihoya 
Benihoyat 
Teravermoq 
Tera bermoq 


 
 
282 
Bekinmoq 
Berkinmoq 
To‘lg‘azmoq 
To‘lg‘izmoq 
Boykot 
Boyqut 
Faylasuf 
Filosof 
Bolgar 
Bulg‘ or 
Chivin 
Chibin 
Boobro‘ 
Boobro‘y 
Shahanshoh 
Shohanshoh 
Bosh barmoq 
Boshmaldoq 
Shohtut 
Shotut 
Buzurg 
Buzruk 
Shundoqqina 
Shundaygina 
Bugun 
Bukun 
Yugan 
Jugan 
Valiyulloh 
Valiulloh 
Yung 
Jun 
Vajh 
Vaj 
Yuravermoq 
Yura bermoq 
Valangor 
Valangir 
Yuqa 
Yupqa 
Gavhar 
Guhar 
O‘tirish 
O‘ltirish 
Gado 
Gadoy 
O‘tirg‘ich 
O‘ltirg‘ich 
Dumaloq 
Yumaloq 
Qabariq 
Qavariq 
Etkaz 
Etkiz 
Qabat 
Qavat 
YOvon 
Yobon 
Qaynona 
Qaynana 
Isirg‘a 
Sirg‘a 
Qaynota 
Qaynata 
Kaptar 
Kabutar 
Qaytaga 
Qaytanga 
Korol 
Qirol 
Qaytadan 
Qaytatdan 
Machit 
Masjid 
Quvalamoq 
Quvlamoq 
Moh 
Mah 
G‘azinador 
Xazinador 

Download 1,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   531   532   533   534   535   536   537   538   ...   542




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish