Ona tili darslik


Tilning vertikal (tik) harakatiga ko‘ra



Download 1,88 Mb.
Pdf ko'rish
bet41/542
Sana22.05.2021
Hajmi1,88 Mb.
#65462
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   542
Bog'liq
ona tili

   2.Tilning vertikal (tik) harakatiga ko‘ra. 
    
Unli  tovushlar  talaffuzida  tilning  tanglayga  tomon  ko‘tarilishi  va  tushishi 
vertikal  harakatdir.  Bu  harakat  tufayli  og‘izning  ochilish  darajasi  har  xil  bo‘ladi. 
Chunonchi, i, u unli tovushlarini hosil qilishda til tanglayga yaqin turadi, shuning 
uchun ham og‘izning ochilish darajasi tor bo‘ladi; aksincha, a, o tovushlarini hosil 
qilishda  til  tanglaydan  ancha  uzoqlashadi  (quyida  turadi),  shuning  uchun  til  bilan 
tanglay o‘rtasidagi oraliq keng bo‘ladi; e, o‘ tovushlarini hosil qilishda esa til bilan 
tanglay  o‘rtasidagi  oraliq  o‘rtacha  (tor  ham  emas,  keng  ham  emas)  bo‘ladi. 
Ko‘rinadiki, tilning vertikal harakati og‘izning ochilish darajasini (tor, keng, o‘rta 
keng)  belgilaydi.  SHuning  uchun  unlilar  tilning  vertikal  harakati  (yoki  og‘izning 
ochilish darajasi)ga ko‘ra uch guruhga bo‘linadi: 
1) yuqori tor unlilar:  i,  u; 
2) o‘rta keng unlilar:   e,  o‘. 
3) quyi keng unlilar:  a, o.  
   3. Lablarning ishtirokiga ko‘ra. 
    
Unlilar  talaffuzida  lablarning  roli  ham  kattadir.  Ayrim  unlilar  talaffuzida  
lablar  albatta  qimirlaydi,  ya’ni  ular  doira  shaklini  oladi,  ayrimlarida  esa  nisbatan 
kam qimirlaydi. Shunga ko‘ra unlilar ikki guruhga bo‘linadi:  
1) lablangan unlilar: u, o‘, o; 
2) lablanmagan unlilar: i, e, a. 
Unli tovushlar tasnifini quyidagi jaldvalda aks ettirish mumkin: 

Download 1,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   542




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish