«Ona tili» 8-sinflar uchun 8- 8- 1-dars

III. Yangi mavzu

32-topshiriq. Matnni o’qing.

KO’RNING JAVOBI

Sayyor ismli ko’rarablar orasida eng mashhur ekan.Bir kuni ko’chada unga tegishib:

-Hoy,Sayyor,Xudodan tili,ko’zing evaziga biror nima bersin,-debdi.

-So’radim-berdi,debdi,-debdi ko’r

-Nima berdi?

-Senga o’xshagn ahmoqlarning basharasini ko’rmaslikni!

33-topshiriq.Matndagi gaplarni uch guruhga ajrating.

1. 
   xabar anglatuvchi gaplar
   
2. 
   so’roq anglatuvchi gaplar
   
3. 
   buyurish ,undashni anglatuvchi gaplar
   

34-mashq.Berilganjadval mazmuninimatnda ifodalang va qoidanieslab qoling.

Gapning ifoda maqsadiga ko’ra turlari Darak gap So’roq gap Buyruq gap Istak gap

Bilib oling. Har bir gapda ma’lum bir maqsad, niyat yoki his-hayajon ifodalanadi. So’zlovchi biror narsa, voqea-hodisa haqida xabar qiladi, yoki o’ziga noma’lum bo’lgan narsa va voqea-hodisalar to’g’risida ma’lumot olishni istaydi, tinglovchiga biror ishni bajarish bo’yicha buyruq-xitobini bildiradi. Gaplar ana shu maqsadlarga ko’ra turlicha quriladi: o’ziga xos grammatik xususiyatlarga ega bo’lib, alohida ohang bilan talaffuz etiladi.

Ifoda maqsadiga ko’ra gaplar: 1) darak gaplar, 2) so’roq gaplar, 3) buyruq gaplar, 4) istak gaplarga bo’linadi.

Darak, so’roq, buyruq va istak gaplar egali va egasiz, yig’iq va yoyiq, sodda va qo’shma gap shaklida bo’lishi mumkin.