Ona tili, 5-sinf qoidalari Til jamiyatga, ya’ni odamlarning o’zaro munosabatga kirishuviga, aloqa qilishiga xizmat qiladi, shuning uchun u ijtimoiy hodisa

His-hayajon gap. 
Gaplar so’zlovchining his-hayajon qo’shilishi yoki qo’shilmasligiga ko’ra his-hayajonsiz 
gaplar va his-hayajon gaplarga bo’linadi. His-hayajon ohangi bilan aytilgan darak, so’roq, buyruq shaklidagi gaplar 
his-hayajon gaplar sanaladi. Masalan: 
Ey Vatan! Polvonlaring bor bo’lsin!
Uyg’oq bo’lsin!
His-hayajon gaplarda 

---

t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 
3
ko’pincha 
qancha, naqadar, shunchalar, qanday
so’zlar hamda undov so’zlar ishtirok etadi yoki kesim gapning 
oldida keladi. Masalan: 
Oh, naqadar go’zal ona tabiat!
Yozuvda his-hayajon gaplar oxiriga undov belgisi 
qo’yiladi. Agar so’roq gap his-hayajon bilan aytilsa, oldin so’roq belgisi, undan so’ng undov belgisi qo’yiladi. 
Masalan: 
Chiqmaysizmi?! 
12.
Gap bo’laklari.
Gap tarkibida ma’lum so’roqqa javob bo’luvchi mustaqil so’z yoki so’zlar birikmasi gap 
bo’laklari hisoblanadi. 
13.
Kesim.
Shaxs-son ma’nolarini bildirib, 
nima qil (-di, -yapti va bosh)?, nima bo’l (-di, -yapti va bosh)?, kimdir?, 
nimadir?, qayerdir?
so’roqlariga javob bo’luvchi mustaqil so’zlar gapda kesim vazifasini bajaradi. Kesim gapning 
mazmuniy markazidir. U boshqa bo’laklarsiz gap bo’la oladi. Masalan: 
Yaxshimisiz? Keldi.
14.
Fe’l kesim va ot kesim.
Kesim qanday mustaqil so’zlar orqali ifodalanishiga ko’ra ikki xil bo’ladi: fe’l kesim 
va ot kesim. Fe’l orqali ifodalanib, 
nima qilmoq?, nima bo’lmoq?
so’roqlariga javob bo’luvchi kesimlar fe’l kesim 
hisoblanadi. Masalan: 
Qushlar sayraydi.
Fe’ldan boshqa so’zlar orqali (ot, sifat, son, ravish, olmosh) ifodalanib, 
kim?, nima?, qanday? so’roqlariga javob bo’luvchi kesimlar ot kesim sanaladi. Masalan: 
Osmonimiz musaffo
. 
15.
Ega.
Kesim bilan bog’lanib 
kim?, nima?, qayer?
singari so’roqlarga javob bo’ladigan bo’lak ega deyiladi. 
Tahlilda eganing ostiga bir to’g’ri chiziq, kesimning ostiga esa ikki to’g’ri chiziq chiziladi. Masalan: 
Bulbul 
sayraydi.
Ot kesim tarkibida shaxs-son qo’shimchalari qo’llanilmasa, yozuvda egadan keyin tire qo’yiladi. 
Masalan: 
Toshkent – go’zal shahar.
16.