Ona tili, 5-sinf qoidalari Til jamiyatga, ya’ni odamlarning o’zaro munosabatga kirishuviga, aloqa qilishiga xizmat qiladi, shuning uchun u ijtimoiy hodisa


-  gani/kani/qani/gali/kali/qali



Download 1,76 Mb.
Pdf ko'rish
bet32/32
Sana26.02.2022
Hajmi1,76 Mb.
#468461
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   32
Bog'liq
Ona tili 5-sinf qoidalari testlari bilan


gani/kani/qani/gali/kali/qali
(maslahatlashgani, soz etgali); 
sifatdosh:
- gan/kan/qan
(kelgan, 
kechikkan, namiqqan), 
- ayotgan/yotgan 
(chopayotgan, o’qiyotgan), 
- adigan/ydigan, - ar/r/mas, - 
guvchi/uvchi/vchi
(boradigan, o’qiydigan, oqar, tanir, so’nmas, uyg’onguvchi, boruvchi, xohlovchi); 
harakat nomi:
-(u)v, -moq, -mak, -maslik, -(i)sh
Sintaktik shakl yasovchilar 

Ot: Kelishik shakllari: Bosh: - Qaratqich: 
-ning 
Tushum: 
-ni 
Jo’nalish: 
-ga/ka/qa 
O’rin-payt: 
-da
Chiqish: 
-dan
 

Egalik: Birlikda: 
I shaxs:
-m/im; 
II shaxs:
-ng/ing; 
III shaxs:
-i/si; Ko’plikda: 
I shaxs:
-miz/-
imiz; 
II shaxs:
 -ng/ingiz; 
III shaxs: 
-(lar)i

Fe’l: Shaxs-son: Birlikda: 
I shaxs: 
-man 
(yozaman);
 
II sh: 
-san 
(yozasan),
II sh: -di 
(yozadi) 
Ko’plikda: 
I shaxs:
 miz 
(yozamiz);
 
II sh:
 -siz 
(yozasiz); 
III sh: 
-di (lar) 
yozadilar.
Yana bir guruhlari: Birlikda: 
I shaxs:
-m 
(yozdim);
 
II sh: 
-ng 
(yozding);
 
III sh:
 
- (yozdi) 
Ko’plikda: 
I shaxs:
 -k 
(yozdik)
 
II sh:
 -ngiz 
(yozdingiz);
 
III sh:
 - 
(lar – yozdilar). 
Mayl: Xabar mayli: - ; Buyruq-istak mayli: 
-y/ay, -ylik/aylik, -ng/ing, -ngiz/inglar, -sin/sinnlar 
(yozay, to’qiy, yoz, yozing, yozgin, yozingiz, yozsin, yozsinlar; 
Shart mayli: 
-sa
 
(yozsam, yozsang, 
yozsa); 
Maqsad mayli: 
-moqchi 
(yozmoqchi). 
Zamon qo’shimchlari: O’tgan zamon: 
-di, -b/ib, -gan/kan/qan + shaxs-son (yoki to’liqsiz 
fe’llar: edi, ekan, emish): 
bordim, boribman, borganman. 
Hozirgi zamon:
-yap, -yotib, -
ayotir/yotir, -moqda + shaxs-son: 
kelyapman, kelayotibman, kelayotirman, kelmoqdaman. 
Kelasi 
zamon:
-y, -a/ar 

shaxs-son: 
o’qiyman, yozarman, yozaman. 

Kesimlik shakllari: 
-man, -san, -miz, -siz, -dir; edi, ekan, emish, emas, bo’lmoq, sanalmoq, 
hisoblanmoq. 
Ayrim istisnolar: 
Ravishdosh shakli 
-b/ib 
ayrim so’zlarda shakl sifatida saqlanib qolgan, ammo 
ma’no jihatdan yo’qolgan: 

Ko’makchi fe’lli qo’shilmalaridagi yetakchi fe’lda: 
aytib yubordi

Shaxson-sonni olib zamonni ifodalaganda: 
yozibman, yozibsan, yozibdi

Qo’shma gap tarkibida murakkab ergash gaplarni bog’lasa: 
Bahor kelib, ta’tilga chiqaman.
Sifatdoshning 
-gan, -ar 
kabi qo’shimchalari ham shaxs-son bilan qo’shilib kelsa, xuddi shu holatda 
qabul qilinadi: 
borganman, borarman 
(bunda ham shakl bor ma;no yo’q). 
Ayrim ravishdoshlar tuslanish xususiyatiga ega, boshqalari esa bundan mustasno: 
boraman, 
boribman, o’qiyman, borgudeksan, sanabsan. 
lek: 
borgachman, borgunchaman, borganiman 
deb 
bo’lmaydi. 
ma'no


t.me/tilshunoslik/beneficialeducation 
44
#osIMuhammad 

Download 1,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   32




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish