Ona tili-11 sinf indd

mANTIqIyLIK VA
grAmmATIK VOsITALAr
Topshiriq.
  
Berilgan gapni o‘qing va qaysi til vositasini noto‘g‘ri 
qo‘llash tufayli nutqning mantiqiyligi buzilganini izohlang.
Sudning kimyoviy ekspertizasi T. Bo‘riyevning qo‘llari, kurtkasining 
chap cho‘ntagida maxsus kukun izlari mavjudligi, kukunlar tarkibi ham 
bir-biriga  mosligi aniqlandi. (Gazetadan)
Nutqning mantiqiyligi ifoda nuqtayi nazaridan ko‘proq tilning 
morfologik va sintaktik sathi bilan bog‘liqdir. Har qanday sintaktik 
birlikning nutqda o‘z mantiqiy-grammatik o‘rni bor. 
Gapda so‘zlar tartibining to‘g‘ri, tilning sintaktik tabiatiga uyg‘un 
bo‘lishi mantiqiy nutq tuzishda jiddiy ahamiyatga molikdir. So‘z 
tartibidagi nuqson jumlada ifodalangan fikrning mantiqan yanglish 
yoki ikkiyoqlama anglanishiga olib keladi. Masalan,
 
Loqaydlik tufayli 
ko‘rsak ham, indamaymiz
 
tarzidagi jumlada so‘z tartibidagi nuqson 
sababli fikr ikki xil tushunilishi mumkin, ya’ni «loqaydlik tufayli 
ko‘rish»  (bu, albatta, mantiqqa zid) va «loqaydlik tufayli indamaslik». 
Aslida, ifodalanmoqchi bo‘lgan fikr – ularning ikkinchisi. Jumladagi 
so‘z tartibi
 
Ko‘rsak ham, loqaydlik tufayli indamaymiz tarzida tuzilsa, 
mantiq to‘g‘ri ifodalanadi.