Ona tarbiyasi: roman va hikoyalar / Aziz Nesin

BOSHLANISHI CHAKKI EMAS
Zaynab!
Yangi yil bilan tabriklab yozgan xatingni ol­
ganimga ko‘p bo‘ldi. Rahmat.
Yangi yilni biz katta amakimlarnikida kutib ol­
dik. Uylari juda keng. Hamma amakilarim shu yer­
ga yig‘ilishdi.

---

89
«Ona tarbiyasi»
Men har kuni erta yotishga o‘rganib qolganim 
uchun yangi yil kechasi uzoq o‘tirolmadim. Soat 
o‘n ikkidan keyin ko‘zim yumilib ketaverdi. Radio 
eshitib o‘tirib uxlab qolibman.
Ertasi  kuni  odatdagidek  o‘tdi.  Biror  yangilik 
bo‘lgani yo‘q. Lekin shuni bilib qo‘yki, yangi yilning 
birinchi kuni siznikida ro‘y bergan voqea bizning 
uyda tez­tez bo‘lib turadi. Dadam ko‘chada pul 
sarflagan kuni uyda juda qurumsoq bo‘lib qoladi.
Ba’zi kunlari u ko‘chadan to‘yib keladi. Shu­
naqa paytlarda suv ichayotganinmi ko‘rib qolsa, 
darrov:
– Qaynagan suvni isrof qilma. Stakanga o‘zing 
ichadiganingni quy, tagida qolmasin, – deb tanbeh 
beradi.
Holbuki, stakanning tagida bir­ikki qultum suv 
qolgan bo‘ladi. Dadam isrofdan qo‘rqqani uchun 
qolgan suvni guldonga to‘kadi. Shunday kezlarda 
dadam o‘z hisobiga oshna­og‘aynilarini yaxshilab 
mehmon qilganini bilib olaman.
– Shuncha pastani uvol qilib nima qila san?! 
O‘zingga loyig‘ini olsang bo‘lmaydimi? – deb 
o‘dag‘aylaydi dadam tish yuvayotgan bo‘lsam. Bi­
lamanki, u kecha yana ziyofatga tushibdi.
Ba’zan dadam biror o‘rog‘liq narsa olib kelgani­
da sabrim chidamay kanopini uzmoqchi bo‘laman. 
Shunda u:
– Shoshma, kanopni sekin yechib ol. Biror joy­
ga olib qo‘y, kuningga yaraydi, – deb qoladi. Yana 
bilamanki, dadamning bugun ham ko‘chada sarfi 
katta bo‘lgan.
Dadamning qiziq odati bor – og‘aynilari bilan 
biror yerda o‘tirib qolsa, nuqul pulni o‘zi to‘lagisi 
keladi. Buni necha marta o‘z ko‘zim bilan ko‘rgan­

---

90
Aziz Nesin
man. «Cho‘ntakni kavlamang, qo‘ying, xafa bo‘la­
man... Mana menda bor», deb turib oladi.
Ammo ertasiga uyda tamoman o‘zgarib qoladi.
– Eski gazetalarni yirtmasdan olib qo‘yinglar. Bi­
ron narsaga yarab qoladi. Qolaversa, yig‘ib yursan­
giz, keyin sotishingiz ham mumkin. Juda bo‘lmasa 
pechkaga yoqsangiz, uyni isitadi.
«Toma­toma ko‘l bo‘lur» degan maqol sizlarniki­
da ko‘p ishlatilar ekan. Bizning uyimizda «O‘zing­
da bo‘lsa, kuningga yarar» degani tildan tushmay 
keladi.
Shunisi ham borki, ko‘cha­ko‘yda pulini sovu­
rib kelmagan kunlari dadamning qo‘li ochiq bo‘la­
di. Yangi yil kechasidayam, ertasigayam shunaqa 
bo‘ldi. Dadam yangi yilda menga akvarel bo‘yoq olib 
berdilar. Fevralda ikki haftaga kanikulga chiqa miz. 
Shunda maza qilib surat chizaman.
Yangi yilda butun uy ichingiz bilan hammangiz­
ga baxt­saodat tilayman.
Ahmad Tarbay