Omuxta yem texno 111

6.6. Hayvonlarning qayta ishlashdan olingan mahsulotlar bilan zaharlanishi 
Sanoatda qayta ishlashdan olingan mahsulotlardan jom barda, shrot va boshqalar 
oziq sifatida keng ishlatiladi. Ammo bu mahsulotlarda ko`pincha zaharli moddalar 
bo`ladi. Ular hayvonlarni eppasiga zaharlashi mumkin. Hayvonlar kanakunjo`t 
kunjarasi (ritsin alkaloidi, toksal’bumin va boshqa zaharli moddalar bo`ladi), xantal 
va indov urugidan tayyorlangan kunjara (singrin, amilli xantal moyi) va paxta 
kunjarasidan zaharlanishi mumkin.
Paxta kunjarasi chegaralangan miqdorda, to`liq qiymatli ratsion asosida berilish 
kerak, ular kichik eshdagi mollar ratsioniga kushilmaydi. Kunjara oziq uchun 
ishlatishdan oldin undagi gissipol miqdori aniqlanadi, zarur vaqtda pishirib, oxakning 
ishkorli eritmasi kushiladi, shuningdek, boshqa usullar bilan zararsizlantiriladi.
 
6.7. Oziq mikotoksikozlari 
Mikroskopik zamburuglar (mikomitsetlar) bilan zararlangan oziqlar bilan hayvon 
oziqlanganda kelib chiqadigan zararlanishga oziq mikotoksikozlar deyiladi. 
Mikotoksikozlardan chorvachilikka korakosov (klavitsepstoksikoz), koraqo`ya 
(ustilagotoksikoz) kuzgatadigan kasalliklar, fuzariotoksikozlar, staxiobotriotoksikoz 
va buzilgan, mogorlangan oziqlar bilan zaharlanish eng ko`p zarar etkazadi. 
Klavitsepstoksikoz (erigotizm) da donli va kepaksimon oziqlar, don chiqindilari, 
bo`tun eki maydalangan koraqo`ya aralashgan omixta yem zaharlanish manbai 
bo`lishi mumkin. Kasallik hamma turdagi hayvonlarda uchraydi va u o`tkir hamda 
surunkali o`tadi.

---

103 
O`tkir zaharlanishda sulak okish, ogiz bushligi shillik kavatining yalliglanishi, hazm 
bo`lishi, ich kyetishi, uykuchanlik, xolsizlanish, tomir tortish, falajlanishlar 
kuzatiladi, bugoz hayvonlarda bola tashlash paydo bo`ladi. Surunkali zaharlanishda 
tukima, dum, kuloklar, elin surgichlari, parrandalar – toji va xalkalarining quruq 
nekrozi kuzatiladi. 
Ustilogotaksikoz va turishsimon zamburuglar bilan zaharlanish. Ba`zi bir turdagi 
koraqo`yalarning zaharli xususiyatlari ular tarkibida zaharli alkaloidlarning 
bo`lishidan iborat. Hayvonlar koraqo`ya zamburuglari bilan zaharlanganda ogiz 
bushligi shillik kavatining ta`sirlanishi va yalliglanish belgilari, sulak okish, yo`tal, 
yo`tishning kiyinlashishi, chaynov musqo`llarining tmoir tortib kiskarishi vak 
hazmning buzilishi, ich kyetish, kamrok ich kotish, kavsh qaytaruvchilardan oldingi 
korinlar atoniyasi, kavsh qaytarishning buzilishi va boshqa anormal uzgarishlar 
bo`ladi. 
Ogir zaharlanishda umumiy kuchsizlik, kuz korachiklarining kengayishi, 
harakatning ishonchsizligi, ataksiya, bugoz mollarda bola tashlash kuzatilishi 
mumkin. 
Turusimon zamburuglar bilan zaharlanish manbai – yashil oziqlar, ba`zan botkok 
o`tloklarning somonidir.