|
УЧ КИШ И
(Раҳимжон М а ҳм уд овнинг сурок, анкетасидан)
Мен, тўгриси, гапни нимадан бошлашимни билмай
турибман, - деди терговчи. - Ш у кунларда ўзимча кўп
нарсани ўйладим. Айрим саволлар тугилди. Аммо уларга
сизнинг
очиқ-ойдин
ж авоб
қайтариш ингизга
кўзим
етмаяпти.
-
Сўранг.
Фақат,
илтимос,
сиз
ҳам
олдинги
терговчига ўхш аб ишни ойлаб судрамасангиз. С ил\ам
қуриди. М аҳкамангиз атроф ида айланганим айланган. На
кўча, на иш жойим, на бу ерда биров бошини кўтариб,
юзимга қарайди. М ен жиноятчим ан, одамларга бахтсизлик
келтиряпман, деб овозим
борича
бақиргим
келади.
Ўзим севган қизни, огир кун им да суя б, паноҳига олган
кимсани, майли, у қанчалик қабиҳ бўлмасин, барибир,
маж руҳ этганимни ҳеч ким оқлаёлмайди. Аҳволимни, шу
сўзларимни инобатга олсангиз.
-
Хўп, инобатга оламан, - деди терговчи. - Масалан,
сиз қамоқдан чиққанингиздан кейин М алика билан яшаб
қолаверсангиз бўлмасмиди ?
73
-
Йўқ, ундай қилолмасдим.
-
Нима учун? М алика сизни кутмасдан, дарров эрга
теккани учунми?
-
Fan
унинг
эрга
текканида
эмас.
Қамоқда
ю рганимдаёқ у шундай қилиш ини билгандим.
-
Демак, М аликанинг бошқа бировдан болалари
бўлгани сабабли...
-
Болаларда
гуноҳ
йўҳ.
Мен
уларни
орага
қўшмайман.
Унда нима халал берди ? Ахир, сизнинг М аликадан
яқин киш ингиз ҳам, аниқ турадиган ж ойингиз ҳам бўлмаган.
Ш ундай экан, нега у билан яш аб қолаверм адингиз?
-
Биласизми, қамоқдан чиққанимда, ўзимча М алика
меники, деб ўйлагандим. У билан кўриш ганимда ҳам
аввалига ш ундай бўлиб туюлди. Л екин бирга тургач,
кундан-кунга энди бу М алика меники эмаслигини сеза
бошладим. О хири бўлмади.
М ен тушунмаяпман. Сиз, масалан, унинг феъл-
атворида ж иддий бир ўзгариш иайқаб...
-
Йўқ...
М аликанинг феъл-атвори,
асосан,
бир
пайтлардагидек эди. У ҳамон уйда бирон иш қилишдан
кўра к ^ р о қ ёнбош лаб ётиб, китоб ўқиш ни ёқтирарди.
Ўзини эркин тутиши билан аёлдан кўра кўпроқ йигитларни
эслатарди. Одамларга андак кинояли, камситиб карайди.
Унинг ҳатгоки о,\динига қучоқ очиб, кейин силтаб ташлаш
одати ҳам йўқолмаган. Қисқаси, ran феъл-атвор устида эмас.
М ен М аликанинг ўзини айтяпман... М алика олдинлар озми-
кўпми ҳар ҳо.лда иф ф ати кетмаган, юз-кўзи очилмаган киз
бола эди. Энди у бош қа бировнинг огушини кўрган, ҳаётига
бош ка бировларнинг номи ёзилган аёлга айланганди. Мен
кундан-кунга энди уйда бегона бир руҳ кезгани-ю , Маликага
ҳам кимларнингдир ҳиди ўрнаш ганини а н глади м. Узимни
худди бировнинг устидаги кийим билан кўчага чиққан
одамдек ҳис эта бошладим. Ниҳоят, ёшликни қ
5
А
1
саганим,
ўтган кунни қидириб адаш ганимга ишонч ҳосил қилдим.
С из ф ақ ат ш унинг учунгина уйдан кетдингизми ?
- деб сўради терговчи.
-
М енимча, бунинг ўзи арзимаган ran бўлмаса керак.
Очигини айтсам, бундан таш қари, Малика билан кўришгач,
юрагимдаги бутун алам босиладигандек туюлганди. Лекин
унинг ёнига келгач, юрагим батгар кўпириб-тош иб, узимни
қўйиш га ж ой тополмай қолдим.
74
-
С из олдинги суҳбатимизда бир саволга чала ж авоб
берган эдингиз. Айтинг-чи, М алика билан қамоқдан кейин,
умуман, кўриш м ай қўя қолсангиз бўлм асм иди? Бунга
сизни кўпроқ, қайси ҳиссиёт маж бур қилди? М уҳаббатми,
ўчми?
-
Билмадим. Айтишим қийин. И ккиси бирга бўлиши
ҳам мумкин.
-
С из М аликани н аф рат билан севгансиз. Тушунарли.
Л екин айтинг-чи, булардан қайси бири кучлироқ эди —
мени ш у қизиқтиряпти.
-
Туш унтириб беролмайман. М аликани бир умрга
севганман. Интиқом олиш ни ўйлаганим билан, ўзингиз
туш унсангиз
керак,
унинг нимасидан
ҳам
интиқом
олардим? М ен ўз ёгимда ўзим крврилиб қолавердим.
М аликанинг уйида қандай ю рган бўлсам, шундай чиқиб
кетиш дан бўлак ҳеч нарсага қурбим етмади.
-
Хўп, кейин-чи? М аликанинг ўрнига бош қа бировдан
ўч олдингизми?
-
Кимдан? Э, ran буёқда, денг. С из М аликани
кавлаш тириб, бу ишдан ҳам менга айб тўнкам оқчи экансиз-
да. С изнинг касбингиздаги одамга иш ониб бўлмаскан
ўзи!..
-
М ен сизга айб тўнкамоқчи эмасман. Ф ақат сизнинг
қамалиб чиққач, қаерларда, қандай ю рганингиз, нималар
қилганингизни кўз олдимга келтиролмаяпман. Сиздаги
интиқом ҳисси қаёққа кетди? Балки, ю рагингизда алам
бўлганидан бировни дўппослагандирсиз ?
-
Бу иш га муллани аралаш тириш нинг ҳож ати йўқ.
У ўз йўлига. М ен уни аламдан эмас, аҳмоқлигимдан,
бахиллигим тутганидан дўнпослаганман. Ичмаганимда,
эҳтимол, ундай қилмасдим. М улланинг олдида айбдорман
— гапнинг индаллоси шу. С из қайта-қайта таъкидлаётган
интиқом эса мана бу ерда... кўкрагимда турипти. Уни ўзим
билан бирга гўрга олиб кетсам керак. С из аҳволимни
тасаввур ҳам қилолмайсиз.
- Бўпти. Бу гапни шу ерда тўхтатамиз. Ҳ озирча бундай
саволга ж авоб бера қолинг... С из қамоқдан чиққач,
масалан, бош қа бирон ерда ишладингизми ёки биринчи
келган ж ой и нги з қабристонми? - деб сўради терговчи.
-
Калган ж ойим шу ер.
-
Астойдил ишлашни уйлаб, озодликка чиқиш ингиз
билан бирон арзийдиган ишнинг бошини тутсангиз, ёки,
дейлик, қурувчилик касбингизга қайтсангиз бўлмасмиди?
75
-
Ш унақа ниятим бор эди. Лекин мен бормаган
эш ик қолмади. Қамалган одамнинг қисмати ма'ьлум.
Қ айси идорага бош суқма, биров сенга ақалли эш икни
бундай кенгроқ очгиси келмайди. Айбинг — б ^ н и н г д а
тавқи лаънат, тентираб ю раверасан. М ен бош қа бирон
ишдан қочганимдан эмас, ўлганимнинг кунидан у ерни
танлаганман.
-
Хўл, Тошкентда Чигатой, М инор, Камолон дегандек
бир неча қабристонлар мавжуд. С из нега янГи ш аҳардаги
бу қабристонда ишлашга қарор қилдингиз?
Бунинг бош қаларидан ҳеч бир ф арқи йўқ. Мен
кўчада кетаётиб, йўл устида шу ёққа кўзим тушди, Тўгри
ки ри б боравердим.
-
Сиз, демак, М аликанинг эри, қайнотаси қабристон
муюлишидаги
янги
уйлардан
бирида
туриш ганидан
хабарингиз бўлмаган, ш унақами?
-
С из нега ҳадеб и кки ггихдан буён мендан уларни
суриш тиряпсиз? М ен туш унм аяпм ан! Уларга ўзи бирон
нима бўлган эканми?
—
Демак, сиз буни ҳам билмайсиз?
- С изнинг бу саволингиз ҳаммасидан ўтиб гушди-ку!
М ен уларни танимаганимдан кейин, уларга нима бўлганини
қаёқдан биламан ?
Do'stlaringiz bilan baham: |
