O‘lkashunoslik fanining shakllanishi va rivojlanishi tarixidan Reja

10. Afsonaviy va diniy nomlar
. Geografik xaritalarda o'sha joyga hech 
qanday aloqasi bo'lmagan nomlar ham uchraydi. Bunday nomlar kishilarning 
eshitgan ertak, hikoyalari, o'qigan kitoblari qahramonlari, afsonaviy mahluqlar 
nomlari bilan bog'liq holda vujudga keladi. Bunday nomlarga O'sh shahridagi 
Taxti Sulaymon, Toshkentdagi Kaykovus arig'i, Shri - Lankadagi Odamota tog'i, 
Uraldagi Shaytonmakon, Sirdaryodagi Farhod qoyasi, Xorazmdagi Duldulotlagan, 
Shohimardon, Ohangarondagi Ali qoyasi misol bo'ladi. Bunday nomlarni 
afsonaviy nomlar deyiladi. Aslida o'zi yo'q - ku nomi saqlanib qolgan joy nomlari 
ham afsonaviy nomlar hisoblanadi. Sannikov Yeri, Ko'hi Qof, Ya'juz - Ma'juz yeri 
ana shunday nomlardir.
Dinga va din namoyondalari nomlariga, diniy bayramlarga bog'liq toponimlar 
ham ko'p uchraydi. O'zbek tilidagi, umuman turkiy tillardagi dinga bog'liq 
nomlarga ko'pincha
ota, avliyo, bobo, islom, momo, nur, ziyo, shayx 
kabi 
qo'shimchalar qo'shiladi va bunday nomlar aksariyat hollarda muayyan shaxslar 
nomlari bilan bog'langan bo'ladi: Avliyoota, Zangibuva (Zangiota), Cho'ponota, 
Nurota, Shavkatbobo, Oqsoqota, Norakota, Surenota, Yalong'ochbuva, Islomobod, 
Shayx Zayniddinbobo, Ho'jaalandorbuva, Bibi Mariyam va h.k.
G'arb mamlakatlarida diniy geografik nomlarga odatda
san, sankt, svyatoy 
kabi so'zlar qo'shib yoziladi: San - Marino, San - Tome, San - Fransisko, San - 
Salvador, Santyago, Sankt - Peterburg, Svyatoy Lavrentiy, Svyatoy Nos va b.
11. G'aroyib nomlar. 
Ba'zi bir geografik nomlar g'alati ma'noli, kulgili, 
ayrimlari qo'rqinchli bo'ladi. Toshkent shahrida Xotinko'prik, Pushtihammom, 
Chuvalachi, Yalang'och, Qoryog'di, Padarkush, Injiqobod, Jinko'cha, Kallaxona, 
Kampirdevor, Qonqus, Moxovzor kabi g'aroyib nomli ko'cha, mahalla, mavzelar 
mavjud. Dunyo xaritasida ham g'aroyib nomlarni ko'p uchratamiz. G'alati 

---

nomlardan Krivoy Rog (egri shoh), Kapri (echki) oroli, Kanar (it) orollari, Labbay 
tog'i, Cho'ntakqishloq, Zolotoy Rog (Oltin shoh), qo'rqinchli, vahimali nomlardan 
Dashti Lut (O'lim dashti), Ajal vodiysi, Dashti Margoh (O'lim dashti), 
Borsakelmas, O'lik dengiz, Jonchiqar kabi nomlarni misol qilib ko'rsatish mumkin. 
Angliyadagi ayrim joy nomlari o'zbek tiliga tarjima qilinsa, “Rahming kelsin”, 
“So'qir kuyovlar”, “Qurbaqalar”, “Zo'r Muhabbat”, “Kalamush qal'a”, “Ko'rinmay 
qoldi” degan ma'nolarni beradi. Bunday nomlarni O'zbekistonda ham ko'plab 
uchratish mumkin: Ko'kdo'ppi (Farg'ona viloyatida), Og'zikeng, Jo'jao'g'ri, 
Kampirchiqdi, Qorko'mdi, G'alcha va boshqalar shular jumlasidandir. G'aroyib 
nomlar qayerda bo'lmasin o'z tarixiga va qandaydir o'ziga hos xususiyatiga ega 
bo'ladi.