Oliy va o‘rta


-§. Geodezik, astronomik koordinatalar va azimutlar



Download 2,84 Mb.
bet12/86
Sana12.01.2022
Hajmi2,84 Mb.
#305254
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   86
Bog'liq
oliy geodeziya asoslari

-§. Geodezik, astronomik koordinatalar va azimutlar


Oliy geodeziya masalalarini yechishda, har qanday M nuqta­ ning yer sathidagi holati qabul qilingan referens ellipsoidni ge­ odezik koordinatalar B, L, HG (2.2­rasm) bilan aniqlanadi (B

  • geodezik kenglik; L geodezik uzoqlik; HG – nuqtaning geo­ dezik balandligi).


M P


H

M
G L A


D
m K

1
E B L E1

D
P1

2.2-rasm. Geodezik koordinatalar va azimutlar
M (m) nuqtaning geodezik kengligi deb (2.2­rasmga qarang) shu nuqtadan ellipsoid sathiga tushirilgan normal chiziq bilan ECE1 ekvator tekisligi orasida hosil bo‘lgan B burchakka aytiladi. Geo­ dezik kenglik ekvator tekisligidan shimolga musbat ishora bilan, janubga qarab manfiy ishora bilan 0°dan 90° gacha hisoblanadi.

Boshlang‘ich Grinvich meridian tekisligi bilan M (m) nuqtadan o‘tgan PmP1 geodezik meridian tekisligi orasida hosil bo‘lgan ik­



ki yoqli burchakka M (m) nuqtaning geodezik uzoqligi deyila­

di. MDH davlatlarida geodezik uzoqlik boshlang‘ich meridian tekisligidan g‘arbdan sharqga 0°dan 360°gacha o‘lchanadi, ayrim mamlakatlarda teskari yo‘nalishda ham o‘lchanishi mumkin.



M nuqtadan o‘tgan geodezik meridian tekisligi PmP1 bilan mk yo‘nalish va m nuqtadan o‘tgan mn normal chiziqdan o‘tgan te­ kisliklar orasida hosil bo‘lgan ikki yoqli burchakka mk yo‘nalishni

A geodezik azimuti deyiladi. Azimutlar meridian tekisligidan soat strelkasi yo‘nalishida 0°dan 360°gacha oriyentirlanayotgan yo‘nalishlargacha o‘lchanadi.

Nuqtadan o‘tgan Normal chiziq bo‘yicha nuqtadan ellipsoid sirtigacha bo‘lgan masofaga nuqtaning geodezik balandligi deyi­ ladi. Ellipsoid sirtidan yuqorida bo‘lgan balandlik musbat va ak­ sinchasi manfiy hisoblanadi. Ellipsoid sirtida geodezik balandlik nolga teng bo‘ladi (HG=0).



Geodezik koordinatalar bevosita o‘lchanmaydi. Ular orttirma­ larni hisoblash orqali davlat geodezik to‘rini boshlang‘ich deb qabul qilingan punkti B0, L0, H0 koordinatalariga orttirmalarni

qo‘shish orqali topiladi.

Yer yuzasida yulduzlarni kuzatish orqali astronomik koordi­ natalar (– kengliklar, – uzoqliklar, – azimutlar) aniqlanadi. M nuqtadan o‘tgan shovun chizig‘i yo‘nalishi bilan Yer ekvatori tekisligi orasida hosil bo‘lgan burchakka nuqtaning ­astronomik kengligi deyiladi.

Nuqtadan o‘tgan shovun chizig‘ida yotgan va Yer aylanish o‘qiga parallel bo‘lgan tekislikka nuqtaning astronomik meridi­ ani deyiladi.



Boshlang‘ich meridian tekisligi bilan nuqtadan o‘tgan ast­ ronomik meridian tekisligi orasidagi ikki yoqli burchakka nuq­ taning – astronomik uzoqligi deyiladi.

M nuqtadan o‘tgan astronomik meridian tekisligi bilan Mk dan o‘tgan vertikal tekislik orasida hosil bo‘lgan burchakka Mk yo‘nalish astronomik azimut deyiladi.

    1. Download 2,84 Mb.

      Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   86




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish