Oliy va o‘rta

-§. Davlat geodezik tarmog‘ini barpo etishning asosiy usullari

Davlat geodezik tarmoqlarini barpo etishning asosiy usullari triangulyatsiya, poligonometriya va trilateratsiya hisoblanadi. Har bir konkret holatda u yoki bu usulni tanlash to‘rni barpo etish ta­ lab etilgan aniqlik va iqtisodiy samaradorligi bilan aniqlanadi.

Triangulyatsiya usuli. Triangulyatsiya usuli birinchi marta gol­ landiyalik olim Snellius tomonidan taklif etilgan deb hisoblanadi. Bu usul barcha mamlakatlarda keng qo‘llaniladi. Usulning mohi­ yati quyidagidan iborat. Joyning eng baland nuqtalarida uchbur­ chaklar sistemasi tashkil etadigan geodezik punktlar mahkam­ lanadi (3.3­rasm). Bu tarmoqda A boshlang‘ich punktining koordinatalari aniqlanadi, har bir uchburchakda gorizontal bur­ chaklar o‘lchanadi, hamda bazis tomon uzunligi «b» va bazis to­ mon azimuti «» o‘lchanadi, bu o‘z navbatida tarmoqni massh­ tablaydi va azimut bo‘yicha oriyentirlaydi.

Triangulyatsiya tarmog‘i alohida uchburchaklar qatori, uch­ burchaklar qatori sistemasi hamda yaxlit uchburchaklar to‘ri ras­ mida barpo etilishi mumkin. Triangulyatsiya tarmog‘ining ele­ mentlari sifatida nafaqat uchburchaklar, undan murakkabroq rasmlar geodezik to‘rtburchaklar va markaziy sistemalar ham xiz­ mat qilishi mumkin.

E

B _D

α


1

α

b
b


α
₁ 2

2

E

A


k

D
^{γA β}₁ β

^β₂ ^β₃ γ<sub>B

A</sub> 1 _K

2 _{3 B}