Oliy va o‘rta

2.1-rasm. Nisbiy yuzalar:

1 – geoid; 2 – umumiy yer ellipsoidi; 3 – referens ellipsoid

MDH davlatlari territoriyasida 1942­yilga qadar topografo­ geodezik va kartografik ishlar uchun Bessel referens ellipsoidi­ dan foydalanilgan.

1940­yil professor F.N. Krasovskiy professor A.A. izotov ish­ tirokida Sobiq ittifoq va AqSH, G‘arbiy Yevropa mamlakatlari­ da bajarilgan gradus o‘lchovlari va gravimetrik syomkalardan foydalanib, o‘sha vaqt uchun aniq bo‘lgan yer ellipsoidining pa­ rametrlarini hisoblab topishdi:

a= 6378245 m, = 1:298,3.

1946­yil ushbu o‘lchamga ega bo‘lgan yer ellipsoidi Sobiq itti­ foq mamlakati uchun referens ellipsoidi sifatida qabul qilindi va unga Krasovskiy nomi berildi. Krasovskiy ellipsoidi hozirda bar­ cha MDH mamlakatlarida qo‘llanib kelinmoqda.

Ko‘pchilik amaliy geodeziya va kartografik masalalarni va ayrim ilmiy masalalarni yechishda referens ellipsoiddan foydala­

nish qiyinchiliklar tug‘diradi, bunday hollarda yer ellipsoidi zo­ nalarga bo‘linadi va har bir zona tekislikka yoyiladi. Bu tekislik­ da turli geodezik (injenerlik) masalalari yechiladi.

Geodezik to‘rlarda o‘lchangan kattaliklar ellipsoiddan tekislik­ ka reduksiyalanadi va aksincha. Bunday masalalarni yechish uchun 1932­yildan beri Gauss­Kryuger proyeksiyasidan foydalaniladi.

2.