Oliy va O`rta maxsus ta`lim vazirligiga qarashli Nizomiy nomidagi tdpu ning Tarix fakulteti Tarix o`qitish metodikasi yo`nalishi 1-bosqich 101-guruh talabasi Choriyorov Shohjahon Anvar o`g`lining psixologiya fanidan tayyorlagan taqdimoti

XOTIRA JARAYONLARI

• Xotira sohasida quyidagi asosiy jarayonlar: esda olib qolish, esda saqlash, esga tushirish va unutish bir-biridan farq qilinadi.
• Bu jarayonlar faoliyatda tarkib topadi va belgilanadi.

XOTIRA TURLARI

• Psixik aktivlik faoliyatiga ko'ra; - harakat, obraz, emotsional va so`z ma`no.
• Faoliyat maqsadiga ko'ra; - ixtiyorsiz va ixtiyoriy.
• Materialning davomiyligiga ko'ra; - qisqa muddatli, uzoq muddatli va operativ xotira turlariga bo`linadi.

TAFAKKUR

• Tafakkur inson aqliy faoliyatining yuksak shaklidir.
• Obyektiv voqeylikni ongda aks ettirish jarayoni.
• Inson miyasining alohida funksiyasi.
• Tafakkur orqali biz sezgi a'zolarimiz bilan bevosita aks ettirib bo’lmaydigan narsa va hodisalarni ongimizda aks ettiramiz.
• Umuman olganda tashqi muhitdagi narsa va hodisalar o’rtasida ko’z bilan ko’rib, quloq bilan eshitib bo’lmaydigan ichki munosabatlar hamda qonuniyatlar mavjud. Ana shu ichki bog’lanish hamda qonuniyatlarni biz tafakkur orqali bilib olamiz.

Tafakkur haqida

• Tafakkur deb narsa va hodisalar o’rtasidagi eng muhim bog’lanishlar va munosabatlarning ongimizda aks ettirilishiga aytiladi.
• Aynan tafakur orqali biz moddiy olamdagi narsa va hodisalarning mohiyatini bilish imkoniga ega bo’lamiz. Shu bois dunyoni bilishda bevosita sezish, idrok, tasavvur va bavosita tafakkur muhim rol o’ynaydi.

TAFAKKUR SHAKLLARI

• Psixologiyada nutq fikr yuritish faoliyatining vositasi deb yuritiladi. Odamda nutq tafakkur jarayonida hukm, xulosa chiqarish va tushunchalar shaklida ifodalanib keladi.
• Narsa va hodisalarning belgi va xususiyatlari haqida tasdiqlab yoki inkor qilib aytilgan fikr hukm deb ataladi.
• Bir qancha hukmlarning mantiqiy bog’lanishi natijasida hosil bo’lgan yangi hukm insonning bilish faoliyatida alohida ahamiyatga ega. Xulosa chiqarish shunday tafakkur shaklidirki, bu shakl vositasi bilan biz ikki yoki undan ortiq hukmlardan yangi hukm hosil qilamiz.
• Tafakkur tushunchalar shaklida ifodalanadi. Tushuncha deganda biz narsa va hodisalarning eng muhim va eng asosiy xususiyatlarini aks ettirishni tushunamiz. Tushunchalar hukmlardan tarkib topadi. Shu sababli tushunchaning mazmunini ochib berish uchun bir qancha hukm yurtishga to’g’ri keladi.