|
III.BOB. O’QUVCHILARNI KASBGA YO’LLASH VA
MEHNATSEVARLIK RUHIDA TARBIYALASHGA OID TAJRIBA-SINOV
ISHLARI TAHLILI
3.1. O’quvchilarni kasbga yo’llash va mehnatsevarlik ruhida
tarbiyalashda pedagogik mahoratning o’rni
Jamiyat-shaxs ehtiyojlari va rivojlanishlarining uzviy mutanosibligiga
erishish bir tomondan, o‟quvchi-yoshlarni ongli ravishda kasb-hunar tanlashga
yo‟naltirishni, ikkinchi tomondan esa ularni kasbiy layoqati va kompetentligini
shakllantirish muammolarini o‟z ichiga qamrab oladi. Bu masalalarni yechimini
topishda asosan umumta‟lim maktablarida kasbga yo‟naltirish ishlari, jumladan
o‟quvchilarni mahalliy mehnat resurslari to‟g‟risida tasavvurlarni shakllantirish
muammolarini hal etish vazifalarini taqozo etadi.
O‟zbekiston Respublikasi uzluksiz ta‟lim tizimida amalga oshirilayotgan
ta‟lim islohotlari, shuningdek «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»[3], Vazirlar
Mahkamasining qaror va ko‟rsatmalariga binoan tashabbuskor, mas‟uliyatli,
mustaqil fikrlovchi ijtimoiy faol shaxsni tarbiyalash, ularni ta‟lim jarayoni kasbiy
muhitiga tezroq moslashuvini ta‟minlash mexanizmlarini ishlab chiqish, amaliy
tavsiyalar va metodikalar majmuasini yaratish, shuningdek bunda o‟qituvchilar
pedagogik mahoratining ahamiyatini belgilash dolzarb vazifalardan biriga aylanib
qoldi. O‟zbekiston Respublikasi Prezidentining «Malakali pedagog kadrlar
tayyorlash hamda o‟rta maxsus, kasb-hunar ta‟limi muassasalarini shunday kadrlar
bilan
ta‟minlash tizimini yanada takomillashtirishga oid chora-tadbirlar
to‟g‟risida»gi qarori malakali o‟qituvchilar tayyorlashga qaratilgan davlat
siyosatining yangi bosqichi vazifalarini o‟z ichiga olgan.
«Ta‟lim to‟g‟risida»gi Qonun va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»
amaliyotga kiritilganidan bugungi kungacha barkamol avlod tarbiyasi sohasida
katta yutuqlar qo‟lga kiritildi, yangi-yangi ilmiy-uslubiy natijalar olindi. Ammo
shu bilan birgalikda umumta‟lim maktablarida o‟qiydigan iqtidorli yoshlarni
izlash, tanlash va ularni kasbiy faoliyatning turli yo‟nalishlarga bo‟lgan
moyilliklarini e‟tiborga olgan holda uzluksiz ta‟limning yuqori bosqichlari-
akademik lisey va kasb-hunar kollejlari, oliy ta‟lim muassasalariga ta‟lim
61
olishlarini davom ettirishlariga amaliy-uslubiy, shuningdek iqtisodiy-ijtimoiy
yordamlar ko‟rsatish mexanizmlari to‟lasincha ishlab chiqilgan deb bo‟lmaydi.
Bu muammolarni o‟rganish maqsadida biz Samarqand temiryo‟l kolleji
hamda Samarqand shahridagi maishiy xizmat profilidagi kasb-hunar kollejlari
o‟quvchi-yoshlari o‟rtasida so‟rovnomalar, suhbatlar o‟tkazdik. O‟tkazilgan
so‟rovlar natijalariga ko‟ra aksariyat o‟quvchilar bugungi kunda nufuzli kasblarni
egallashga bo‟lgan qiziqishlari ko‟proq namoyon bo‟ldi. Shuningdek ko‟pchilik
o‟quvchi-yoshlar hozirgi vaqtda o‟zlari tahsil olayotgan kasb-hunar kollejlaridagi
mutaxassisliklariga
o‟zlarining
istak-hohishlarisiz,
ya‟ni
ota-onalar
va
yaqinlarining tavsiyalari hamda moddiy shart-sharoitlar va imkoniyatlari doirasida
tahsil olayotganligi ta‟kidlandi.
Samarqand temiryo‟l kollejiga qabul qilingan o‟quvchilarining hujjatlari
o‟rganilganda o‟quvchilarning aksariyati viloyatning muayyan hududidan ekanligi
ko‟zga tashlanadi.
Bundan tashqari umumta‟lim maktablarining bitiruvchi sinf o‟quvchilari
bilan o‟tkazilgan so‟rovlarda ularning ko‟pchiligi yuridik, hisobchilik, moliya,
bank ishi, stomatologiya, farmasevtika va shu kabi kasb-hunar kollejlarida o‟qishni
davom
ettirishlari
aytib
o‟tildi. Xuddi shu kabi kasb-hunar kollejlari
bitiruvchilarining oliy ta‟limda davom ettirishi rejalashtirilgan mutaxassisliklari
ham o‟zlari o‟qiydigan mutaxassislikdan yiroq bo‟lgan sohalardir.
Bu holatlarning asosiy sababi umumta‟lim maktablarida kasbga yo‟llash
tizimidagi kamchiliklardir.
To‟g‟ri tanlangan kasb shaxsning iqtidori, qobiliyatini yuzaga chiqarishdan
tashqari, jamiyat ravnaqida ham katta ahamiyatga ega[3]. Shuning uchun ham
umumta‟lim maktablarida fan o‟qituvchilari, sinf rahbari va maktab psixologlari
o‟quvchilarning bilim darajasi va qiziqishlarini atroflicha o‟rganib, ularni kasbga
yo‟naltirishlari va bu faoliyat mavsumiy bo‟lmasdan, doimiy xarakterga ega
bo‟lishi lozim. O‟quvchilarni kasb tanlashlarini shakllantirishda esa shaxsga
yo‟naltirilgan ta‟lim orqali iqtidorli yoshlarni tabalashtirilgan sinflarga bo‟lish
o‟qitish sifati va samaradorligiga ham ijobiy ta‟sir ko‟rsatadi.
62
Do'stlaringiz bilan baham: | 
