Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi sadulla Avezbayev, Otabek Sadullayevich Avezbayev geoma’lumotlar bazasi va arxitekturasi

6.3. Replikatsiyalash turlari 
Geomaʼlumotlar bazasi replikatsiyasining uchta turi mavjud: 
1) ajratish/biriktirish; 
2) bir taraflama; 
3) ikki taraflama. 
Barcha replikatsiya turlari uchun ArcSDE geomaʼlumotlar bazasidagi 
maʼlumotlar 
replikalarni 
yaratish 
uchun 
maʼlumotlarmanbayi 
sifatida 
foydalanilishi kerak. Barcha turlar tarmoqqa ulangan holatda ham, avtonom 
holatda ham qo‘llab-quvvatlanadi. Quyida shu turlar haqidamaʼlumotlar 
keltirilgan. 
Ajratilgan/Biriktirilgan replikatsiya (Check out/Check in Replication). 
Ajratilgan/Biriktirilgan 
replikatsiya 
tarmoqlangan 
replika 
maʼlumotlarini 
muharrirlash imkonini beradi va keyinchalik shu o‘zgarishlarni bosh replika bilan 
sinxronlashtirishingiz ham mumkin bo‘ladi. Maʼlumotlar sinxronlanib bo‘lishi 
bilanoq, siz qo‘shimcha o‘zgarishlarni boshqa sinxronlay olmaysiz. Agar sizga 
qo‘shimcha o‘zgarishlarni kiritish kerak bo‘lsa, unda siz yangi ajratilgan replikani 
yaratishingiz kerak (check-out replica). Ajratilgan replikalarni yaratishda 

---

169 
mo‘ljallangan geomaʼlumotlar bazasi ArcSDE geomaʼlumotlar bazasi, faylli yoki 
shaxsiy geomaʼlumotlar bazasi ham bo‘lishi mumkin. 
Avtonom tarzda muharrirlash (disconnected editing) geomaʼlumotlar bazasi 
replikatsiyasining bir qismi va Ajratilgan/Biriktirilgan replikatsiyaning ekvivalenti 
bo‘lib hisoblanadi. 
 
Bir 
taraflama 
replikatsiya 
(One 
Way 
Replication)
maʼlumotlaro‘zgarishini ko‘p marotaba yoki bosh replikadan 
tarmoqlangan replikaga yoki tarmoqlangan replikadan bosh replikaga jo‘natishni 
amalga oshirishga imkon beradi. Bir taraflama replikatsiyada bosh replikadan 
tarmoqlanganga jo‘natilganda, bosh replika maʼlumotlari muharrirlanadigan 
sanaladi, tarmoqlangan replika maʼlumotlari esa «faqat ko‘rish uchun» formatiga 
ega 
bo‘ladi. 
Tarmoqlangan 
replika 
maʼlumotlari uchun o‘zgartirishlar 
bajarilayotganda ular sinxronlash natijasida kiritilgan to‘g‘rilashlar bilan 
muammoga duch keladigan bo‘lsa, u holda ular qaytadan yoziladi.
Bir taraflama replikatsiya tarmoqlangan replikadan bosh replikaga bo‘lganda 
o‘xshash usulda ishlaydi, lekin qarama-qarshi yo‘nalishda. Bu yerda tarmoqlangan 
replika muharrirlanadigan sanaladi, bosh replika esa «faqat ko‘rish uchun» 
formatida. Agar muharrirlash ishlari bosh replikada bajarilayotgan bo‘lsa va ular 
sinxronlash jarayonida qo‘llanilgan o‘zgarishlar bilan muammoga duch kelayotgan 
bo‘lsa,o‘zgarishlar qaytadan yoziladi. 
Tarmoqlanganreplikadan bosh replikaga bir taraflama replikani yaratishda 
ikkala replika ham ArcSDE geomaʼlumotlar bazasida bo‘lishi shart. Bir taraflama 
replikalar 
sinxronlashdan 
keyin 
ham 
ishlayveradi 
va 
bu 
sizga 
maʼlumotlaro‘zgarishlarini jo‘natishda davom etishizga imkon beradi.