Oliy va o‘rta maxsus taʹlim vazirligi qo‘qon davlat pedagogika instituti

O‘QUVCHILAR TARBIYASIDA TEXNOLOGIYA FANINING TUTGAN
O‘RNI 
Pirnazarova Dilnoza* - 
Nukus DPI

Kelajak avlodni har tamonlama yetuk, ma’naviy ahloqiy, bilimli va
tarbiyali inson qilib shakllantirishda maktabning o‘rni beqiyos. Maktab 
jamiyatning bir bo‘ģini. Tarbiyani shakllantirishda o‘qituvchilarning dars jarayoni, 
undagi ishlar, harakarlar, darsning o‘tilishi muhim ro‘l o‘ynaydi. Talim bilan bir 
qatorda tàrbiyani o‘quvchiga etkaza bilishda darsdagi jarayonlar ham tàsir etadi. 
O‘quvchilarni tarbiyali, yetuk inson qilib tarbiyalashda texnologiya fanining o‘rni 
katta. 
Yosh avlodni tarbiyalash haqida buyuk ajdodlarimiz o‘zlarining fikrlarini 
qoldirishgan. Mirzo Uluģbekning oila muhiti soģlom avlodni yetishtirish haqida 
fikrlari shundan iboratki alloma uqtirishicha bolaning bilim olishiga bo‘lgan 
qiziqish , havasini oshirishda u tarbiyalanayotgan muhit muhim o‘rinni egallaydi. 
Alisher Navoiy bolaning voyaga yetishida, kamol topishida tarbiyaning kuchi va 
qudratiga alohida e'tibor beradi. Tarbiya natijasida bolaning foydali va yetuk kishi 
bo‘lib o‘sishiga ishonadi. 
Texnologiya darsi boshqa darslarga nisbatan o‘zining amaliy ishlari, 
ekskursiyalar o‘tkazilishi, qo‘shaloq dars sifatida o‘tilishi bilan bir qatorda 
o‘zining tàrbiyaviy jihatidan ham ajiralib turadi. Texnologiya darsi qiz va o‘ģil 
bolalar bo‘lib ikki guruhga bo‘lib o‘qitiladi. Qiz bolalar servis bo‘limi bo‘yicha 
bilimlarini oshirib boradi. O‘ģil bolalar bo‘lsa yoģochga ishlov berish, metalga 
ishlov berish, elektrotexnika ishlari bilan yaqindan tanishib boradi. O‘quvchi dars 
davomida faqatgina o‘qib, ko‘rib, ishlab o‘rganishi bilan bir qatorda turmushga, 
guruh bilan birga ishlashga, muloqot odoblariga ham tàrbiyalanib boradi. Bu 
ayniqsa amaliy darslar vaqtida amalga oshiriladi. Masalan texnologiya darsidagi 
yoģochga ishlov berish mavzusini olaylik. Bunda o‘quvchilar o‘qitishning frontal 
formasida ishlamoqda.O‘quvchilar ustaxonada o‘zlari guruh bo‘lib ajiratilgan 
joyda ishlay boshlaydi. Guruh bilan ishlashda masalan yoģochdan taxtacha 
ishlanishi topshirilgan bo‘lsa taxtachaning hàr bir bo‘limi o‘quvchilar o‘zlari 
ishlash uchun taqsimlanib olinadi. Bunda bir o‘quvchi yoģochning yuzini sùrgi 

---

169 
bilan tozalab borsa, bittasi qumqoģoz bilan tekislaydi. Yana bir o‘quvchi 
yoģochlarni biriktiradi. Shunday qilib ular guruh bo‘lib ishni boshlaydi. Bundan 
boshqa servis bo‘limida taom tayyorlash boshqa da ishlarda o‘quvchilarning o‘ziga 
bo‘lgan ishonchi ortadi, o‘zining kreativlik qobilyatlarini amalda ko‘rsata oladi. Bu 
faqatgina guruh bo‘lib ishlashda emas , yolģiz o‘zi ishlashda ham o‘z aksini 
topadi. Gazlamadan biror buyumni bichishni o‘rgatishda buyumni bichish bo‘yicha 
bilimlar, ko‘nikmalar va malakalar hosil qilish bilan birga gazlamadan tejamkorlik 
bilan foydalanishni o‘rgatish bilan iqtisodiy tarbiya shakllanadi. Bundan boshqa 
yana tikuv buyumiga moslab bezaklar tanlab , sifatli tikishni o‘rgatish bilan 
o‘quvchilarda badiiy tarbiya, tikuv mashinasida o‘tirib tikayotkanda tikuv 
mashinasiga qarash, sozlangan mashina bilan ishlash , ish kiyimiga qarash , ish 
joyini batartib bo‘lishiga e'tibor berish orqali axloqiy tarbiya shakllanadi. Kasb 
tàlimi jarayonida o‘tilayotgan katta va kichik mavzularning mazmunidan kelib 
chiqadigan tarbiyaviy tomonlarni to‘ģri belgilash va uni tàlim bilan birga bir 
butunlikda amalga oshirishni tàminlash juda muhim va hal qiluvchi ahamiyatga 
ega. Shu sabapli ham texnologiya darslarini o‘qitishda uni nazariy va amaliy dars
sifatida o‘tilishini , uning samarali, natiyjali bo‘lishini tàmiynlash kerak bo‘ladi. 
O‘quvchi yoshlarni hayotga tàrbiyalash , ularni hunarli va albatta odobli o‘ģil - 
qizlar qilib tàrbiyalash jàmiyatning oldidagi ulkan maqsadlardan hisoblanadi.