Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti “iqtisodiyot” kafedrasi

Biznes rejalarning asoslanganligi va ishonchliligi

(mashg’ulot talabalarni amaliy jihatdan biznes reja tuzishga ko’nikmalarini hosil qilish maqsadida o’tkaziladi)

1. 
   Biznes rejalarni tuzish texnologiyasi.
   
2. 
   Biznes rejalarning resurs bilan taminlanganlik darajasi.
   
3. 
   Biznes rejani axborot manbai.
   
4. 
   Biznes reja tuzilmasi.
   
5. 
   Biznes rejaga qo’yilgan talablar.
   

Rejalarni ishlab chiqishni tashkil etishda dastlab quyidagilar aniqlanadi:

• 
  rejalashtirish ob’ekti - korxona, korxona bo’linmalari yoki uning alohida faoliyat yo’nalishlari, umumiy maqsadlarni, salohiyatni, dastur va harakatlarni aniqlash.
  
• 
  reja tuzuvchilarni - firmaning javobgar xodimlari, ixtisoslashgan funksional xizmatlar, tashqi maslahatchilar.
  
• 
  rejalashtirish vositalari kalkulyatorlar, kompyuter texinikasi va uning dasturli ta’minoti.
  
• 
  rejalarni tuzish tartibi:
  
• 
  barcha xususiy rejalarni umumiy modelda bir vaqtda ishlab chiqish yoki xususiy rejalarni ketma-ketlikda o’zaro muvofiqlashtirish va uni umumiy loyihaga birlashtirish;
  
• 
  rejalashtirish uslublari - odatiy usullar (jadvallar, grafiklar) va zamonaviy kompyuterli maxsus dasturlar.
  
• 
  korxonada rejalashtirish ishlarini tashkil etish uning o’lchami va turiga bog’liq bo’ladi.
  

Amaliyotda rejalarni tuzish ishlarini tashkil etishning 3 ta sxemasi qo’llaniladi:

• 
  yuqoridan pastga
  
• 
  pastdan yuqoriga
  
• 
  aylanma usulda
  

Yirik korxonalarda markazlashgan tashkiliy rejalar yuqoridan pastga tuziladi. Bunday yondashuvda rejaviy strategiyalar boshqarishning yuqori darajasida ishlab chiqiladi - maqsadlar aniqlanadi. Korxonani rivojlantirishning asosiy yo’nalishlari va bosh vazifalari belgilanadi, ularni amalga oshirish mexanizmi shakllantiriladi. So’ngra ushbu maqsadlar, vazifalar va ko’rsatkichlar quyi bo’g’inlarga harakatlanish davomida yana ham chuqurlashtirilgan va aniqlashtirilgan shaklda bo’linma rejalariga kiritiladi. Texnologik rejalashtirishning ushbu bosqichida barcha mahsulot turlari bo’yicha ishlab chiqarish hajmlari belgilanadi va o’zaro muvofiqlashtiriladi. Rejaviy vazifalarni aniq ijrochilar bilan kelishib ular korxona yuqori raxbariyati tomonidan tasdiqlanadi. Rejalarni tuzish bo’yicha ishlarni pastdan yuqoriga sxemasi bo’yicha tashkil etishda rejalashtirish ish o’rinlari va bo’linmalarida boshlanib, so’ngra umumlashtiriladi. Aylanma (qarama-qarshi) tuziladigan rejalar har ikki uslubni birlashtiradi. Bunda yuqoridan pastga rejalashtirish jarayonida bosh maqsadlar bo’yicha dastlabki rejalar tuziladi. Quyi bo’g’inlarda ularni aniqlashtiriladi. So’ngra rejalashtirish jarayonida quyidan yuqoriga harakat amalga

oshiriladi. Bunda xususiy rejalar orasidagi farqlar bartaraf etiladi va yanada samaraliroq yechimlar qo’shib boriladi.

Biznes reja tuzilmasining