Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti “iqtisodiyot” kafedrasi

Qarzlarni asosiy miqdori uchun foizlar to’lovi

15.1 – chizma. Korxona pul oqimlarining harakati sxemasi.

Naqd pul harakatining reja - prognozini kelgusi va haqiqiy to‘lovlariga mos ravishda qisqa muddatli davrga tuzish tavsiya etiladi. Byudjetning naqd pul prognozi moliyaviy rejalashtirishning asosiy tarkibiy qismi bo‘lib xizmat qilishi mumkin. Shuningdek, naqd pul byudjeti chiqimini detallashtiradi.

Mablag’lar manbalari	Reja	Haqiqat
Asosiy faoliyatdan daromad (amortizatsiya bilan birga) Boshqa daromad turlari Aksiyalar chiqarish Bank kreditlari Boshqa tushumlar Jami pul tushumlari Pul mablag’laridan foydalanish Tovar - moddiy zahiralarini ko‘payishi Asosiy kapitalning ko‘payishi Ish haqi Boshqa ishlab chiqarish xarajatlari Soliqlar Boshqa to‘lovlar Jami to‘lovlar

Rejaviy naqd pul byudjetini tuzish jarayonida prognozlashtirilayotgan mahsulot sotish hajmiga bog‘liq ravishda zarur pul mablag’larining soddalashtirilgan hisob-kitoblarni qo‘llash mumkin. Hisobot byudjetlarining tuzish uchun korxonaning haqiqiy moliyaviy ko‘rsatkichlari asos bo‘lib xizmat qiladi.

Qisqacha xulosalar

Korxonada moliyaviy rejalashtirish uning barcha daromadlarini va pul mablag’larini sarflash yo’nalishlarini rejalashtirishdir.

Moliyaviy rejalashtirish turli mazmun va maqsaddagi moliya rejalarini tuzish yo’li bilan amalga oshiriladi. Rejalashtirishning turidan kelib chiqqan holda moliyaviy rejalar ham uzoq muddatli, joriy va operativ rejalarga bo’linadi.

Moliyaviy reja tarkibiga daromadlar rejasi, harajatlar rejasi, korxona aktiv va passivlari balansi kiradi. Ular birinchi yil uchun kvartallar bo’yicha, uchinchi yil uchun esa bir yilga tuziladi.

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Moliyaviy reja qanday vazifalarni bajaradi?
   
2. 
   Moliyaviy reja qanday maqsadda tuziladi?
   
3. 
   Moliyaviy rejaning qanday turlari mavjud?
   
4. 
   Moliyaviy reja qanday bo‘limlardan iborat?
   
5. 
   Ushbu hisobot qanday muddatga tuziladi?
   
6. 
   Kassa rejasi nima uchun va qanday shaklda tuziladi?
   
7. 
   Kassa rejasi qanday muddatga tuziladi?
   
8. 
   Moliyalashtirish strategiyasi.
   
9. 
   Korxona daromad va sarflar balansi nimani ifodalaydi?
   
10. 
    Korxona aktivi va passivi deganda nimani tushunasiz?
    
11. 
    Aksiyaning balans qiymati qanday belgilanadi?
    
12. 
    Korxonaning ichki va tashqi buxgalteriya balansi nima uchun xizmat qiladi?
    
13. 
    Korxonaning balans siyosati nimani ifodalaydi?
    
14. 
    Byudjetlash nima?
    
15. 
    Pul oqimi harakat sxemasi tarkibi qanday?
    

Test savollari:

1. 
   Moliyaviy rejaning maksadi bu – ...
   

1. 
   Dastlabki bir va keyingi yil uchun sotish natijasida olinadigan daromad va foyda miqdorini aniklashdan iborat;
   
2. 
   Korxonaning moliyaviy ko’rsatkichlarini va natijalarini aniqlashdan iborat;
   
3. 
   Korxonaning daromadlari va xarajatlari balansini shakllantirishdan iborat;
   
4. 
   Korxonaning moliyaviy strategiyasi va taktikasini shakllantirishdan iborat.
   

2. 
   Moliyaviy reja qanday asosiy bo’limlardan tashkil topadi?
   

1. 
   Asosiy kapital tarkibi, amortizatsiya normasi, qarzlar bo’yicha hisobot;
   
2. 
   Foyda va zararlar to’g’risida prognoz reja, pul oqimlari rejasi, aktiv va passivlar prognoz balansi;
   
3. 
   Ishlab chiqarishni tayyorlash xarajatlari, foyda va zararlar, joriy xarajatlar;
   
4. 
   Foyda va zararlar, aktiv va passivlar prognoz balansi, pul oqimlari rejasi, asosiy kapital tarkibi, qarzlar bo’yicha hisobot.
   

3. 
   Agar mahsulot tannarxi 12 mln. so’mni tashkil etib, rentabellik darajasi 25% bo’lsa, foyda summasini toping?
   

1. 
   5 mln. so’m;
   
2. 
   2,5 mln. so’m;
   
3. 
   3 mln. so’m;
   
4. 
   3,5 mln. so’m.
   

4. 
   Yalpi foyda miqdori 100 000 so’m, davr xarajatlari 40 000 so’m, asosiy faoliyatning boshqa daromadlari 10 000 so’m va xarajatlari 5000 so’m bo’lsa, asosiy faoliyat foydasini aniqlang?
   

A. 55 000;

B. 75 000;

C. 65 000;

D. 60 000.

5. 
   Foyda va zararlar bo’yicha standart hisobot quyidagilardan tarkib topadi …
   
   1. 
      Sotilgan mahsulot kiymati;
      
   2. 
      Umumiy xarajatlar;
      
   3. 
      Ishlab chiqarish xarajatlari, sof daromad yoki zararlar;
      
   4. 
      Barcha javoblar to’g’ri.
      
6. 
   Daromadlar va xarajatlar balansi bu – ...
   

1. 
   Sotilgan mahsulot qiymati, umumiy xarajatlar, ishlab chiqarish xarajatlari, sof daromad yoki zararlarni ifodalovchi ma’lumotnoma;
   
2. 
   Dastlabki bir va keyingi yil uchun sotish natijasida olinadigan daromad va foyda miqdorini ifodalovchi ma’lumotnoma;
   
3. 
   Korxonaning kapitalini va sarf xarajatlarini ifodalovchi hamda kapitaldan foydalanishni aniqlashtiruvchi ma’lumotnoma;
   
4. 
   Korxona kapitalini rejalashtirish manbalari va uni joylashtirish vositalari hamda joriy yoki reja davrida foydalanishni yoritib beruvchi ma’lumotnoma.
   

7. 
   Zararsizlik nuqtasi quyidagicha aniqlanadi?
   

1. 
   Shartli doimiy xarajatlarni mahsulot birligining narxiga bo‘lish yo‘li bilan;
   
2. 
   Shartli doimiy xarajatlarni oraliq foydaga bo‘lish bilan;
   
3. 
   Umumiy xarajatlarni birlik mahsulotning bahosiga bo‘lish yo‘li bilan;
   
4. 
   O’zgarvchan xarajatlarni birlik mahsulotning bahosiga bo‘lish yo‘li bilan.
   

8. 
   Marjinal foyda bu – ...
   

1. 
   Mahsulot birligining narxi va bir mahsulotga sarflangan o‘zgaruvchan xarajatlar o‘rtasidagi farq;
   
2. 
   Mahsulot birligining o‘zgaruvchan xarajatlari va doimiy xarajatlari orasidagi farq;
   
3. 
   Mahsulot birligidan olinadigan foyda va mahsulot birligi uchun belgilangan davr xarajatlari orasidagi farq;
   
4. 
   Mahsulot birligidan olinadigan foyda.
   

9. 
   Sotuv hajmi 678000 ming so‘m ishlab chiqarish xarajatlari 372860 ming so‘mni tashkil etgan bo‘lsa, zararsizlik nuqtasini aniqlang. Doimiy xarajatlar 160600 ming co‘m?
   

1. 
   258720 ming so‘m;
   
2. 
   356889 ming so‘m;
   
3. 
   526775 ming so‘m;
   
4. 
   234567 ming so‘m.
   

10. 
    Mahsulotni sotishdan olinadigan yalpi foyda quyidagicha aniqlanadi:
    

A.

B.

C.

_D. ^Fya ^{ F}um.x ^{ D}x ^{ F}m. f

bu yerda:

F_um.x – umumxo’jalik faoliyatidan olingan foyda; D^x – davr xarajatlari;

St – mahsulotni sotishdan sof tushum; T_i.ch – ishlab chiqarish tannarxi;

F_m.f – moliyaviy faoliyatdan olinadigan foyda.

XVI BOB. BIZNES REJA SAMARADORLIGI