Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi muqimiy nomidagi qo’qon davlat

 
MAVZU: AHOLI GEOGRAFIYASI FANINING RIVOJLANISHI. 
AHOLI TO’G’RISIDA NAZARIYALAR 
Tayanch 
tushunchalar: 
aholi 
tarkibi, 
odam 
geografiyasi, 
antropogeografiya, Maltus nazariyasi, optimum nazariyasi, demografiya.
Key 
words: 
structure 
of 
population, 
human 
geography, 
anthropogeography, Malthus theory, Optimum theory, demography.
R E J A: 
1. Aholi geografiyasining fan sifatida tashkil topishi.
2. Aholi geografiyasining yo’nalishlari va aholi to’g’risida nazariyalar.
3. Aholi geografiyasi fanining rivojlanishiga hissa qo’shgan geograf olimlar 
faoliyati haqida.
4. O’zbekistonda aholi geografiyasi fanining rivojlanishi
.
Geografiya fani aholi va unga ta’lluqli bo’lgan ma’lumotlarni qadimdan 
o’rganib kelgan. Masalan: 1650-yilgda Vareniusning Niderlandiyada bosilib 
chiqqan “Umumiy geigrafiya” nomli asaridayoq aholiga tegishli ko’pgina 
masalalar geografiya o’rganadigan muhim muammolar qatoriga kiritilgan edi. 
Varenius geografiyani ikkita katta bo’limga bo’lgan.
1.Asosiy (umumiy) geografiya.

---

20 
2.Ayrim 
mamlakatlarni 
o’rganadigan 
hususiy 
geografiya 
(mamlakatshunoslik).
Ana shu xususiy geografiyaning iqtisodiy geografiya bo’limi o’rganadigan 
masalalar orasida aholining tarkibi, turmushi, iste’mol qiladigan ovqatlari, 
daromadi, bilim darajasi, hunarmandcxilik, savdo aloqalari, tug’ilgandan o’lguncha 
bo’lgan urf-odatlari, siyosiy tuzumi, shaharlari kabi ko’rsatkichlar bo’lgan. Ammo 
u paytlarda va undan keyin ham uzoq davrlar davomida aholi geografiyasi 
geografiya fanining alohida yo’nalish sifatida tashkil topmagan edi.
Faqat XIX asrga kelib, dastavval Germaniyada va keyinchalik g’arbdagi 
boshqa davlatlarda