Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona davlat universiteti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI FARG’ONA DAVLAT UNIVERSITETI
MAGISTRATURA BO’LIMI

(fakulitet)

(kafedra)
(fanidan)

KURS ISHI

Mavzu:______________________________________________________________________________________
Bajardi:_________________________________________________

Tekshirdi:_______________________________________________

Farg’ona – 2022
Mavzu: Mustaqillik yillarida yer va suv munosabatlari
Reja

Kirish

I-bob. Mustaqillik yillarida O’zbekistonda yerga egalik qilish tizimini isloh qilinishi
1.1.O’zbekistonda yerga egalik munosabatlarini isloh qilishning zaruriyatlari.
1.2. Yer egaligiga oid islohotlarning huquqiy asoslari va bosqichlari

II-bob. Mustaqil O’zbekistonda irrigatsiya masalalarining tartibga solinishi

2.1. O’zbekiston irrigatsiya tizimining iqtisodiyot rivojiga ta’siri
2.2. Suv manbalari va sug’orish tizimining isloh qilinishi

Xulosa

Kirish
O'zbekiston Respublikasi mustaqillikni qo'lga kiritganidan so'ng, barcha sohalarda bo'lgani kabi, yervasuvmunosabatlari tizimlarida ham tub islohotlar, muhim o'zgarishlar amalga oshirildi. “Chunki ayni paytda respublikada qishloq xo'jaligiishlab chiqarishining 98 foizi sug'orma dehqonchilik hissasigato'g'rikeladi.”¹“Respublikamiz yer resurslari 44,4 mln gektami tashkil etadi. Shundan 50,9% qishloq xo'jaligi uchun ajratilgan. Iqlim sharoiti respublikamizda qishloq xo'jaligi faqat sug'orma dehqonchilik asosidagina rivojlanishi mumkinligini taqozo etadi. Suv resurslarining cheklanganligini hisobga olsak, sug’oriladigan yerlarning qadr-qimmati qanchalik yuqoriligini tasavvur etish qiyin emas. Sug'oriladigan yerlar Respublikamiz yer fondining atigi 9,5% ini tashkil etadi”.² Asosan cho‘l va sahro mintaqalarida joylashgan tabiiy yaylovlarning hosildorligi juda pastligi, qishloq xo‘jaligida foydalanilayotgan yerlarning qisman sho’rlanganligi, tuproq eroziyasiga uchraganligi va boshqa tuproq unumdorligiga salbiy ta’sir etuvchi jarayonlaming paydo bo'layotganligi respublikamiz yer fondidan samarali foydalanishni tashkil etish masalasining dolzarbligini ko‘rsatib turibdi. Bu omil o’z navbatida yer va suv munosabatlarini doimiy tartibga solish va isloh qilib boorish muammosini birlamchi darajaga olib chiqadi. Mustaqilliknig dastlabki yillarida O’zbekiston yer va suv munosabatlarini tashkil etishda bir qancha qiyinchilik va muammolarga duch keldi. Bu holat O’zbekistonda sovet davrida olib borilgan yer-suv munosabatlarining oqibatlari edi. Ta'kidlash joizki, sovet davrida O'zbekistonning mahalliy imkoniyatlari e'tiborga olinmasdan sobiq Ittifoqning paxta xom ashyosi yetishtirib beruvchi markaziga aylantirildi. Bu jarayon respublikaning iqtisodiy tarqqiyoti uchun to’siq bo’ldi.
Mustaqillikning dastlabki yillaridan shu kunga qadar o’zbekiston hukumati sovet davridan meros bo’lib qolgan iqtisodiy muammolarni hal etish borasida juda ko’plab islohotlarni amalga oshirmoqda. Respublikada suv taqchilligini oldini olish maqsadidaintensiv sug'orish usullari qishloq xo'jaligiga tatbiq etildi. Ana shu muhim jihatlardan kelib chiqib, aynan «2017-2021yillarda O'zbekiston Respublikasini rivojlantirishningbeshta ustuvor yo'nalishi bo'yicha Harakatlar strategiyasi»ningqishloq xo'jaligini modernizatsiya qilish va jadal rivojlantirish bo'yicha ustuvor yo'nalishlarida «sug'oriladigan yerlarning meliorativ holatini yaxshilash, melioratsiya va irrigatsiyaob'ektlari tarmoqlarini rivojlantirish, qishloq xo'jaligiishlab chiqarish sohasiga intensiv usullarni, eng avvalo, suvva resurslarni tejaydigan zamonaviy agrotexnologiyalarnijoriy etish, unumdorligi yuqori bo'lgan qishloq xo'jaligi texnikasidan foydalanish» vazifalari ham belgilandi.O'zbekiston Prezidenti Sh.M. Mirziyoyevning 2018 yil 28dekabrdagi Oliy Majlisga murojaatnomasida respublikaiqtisodiyoti, xususan uning tarkibiy qismi bo'lgan qishloqxo'jaligi sohasidagi islohotlarni jadallashtirishnialohida ta'kidlab o'tdi. Jumladan, qishloq xo'jaligi sohasiniboshqarish tizimini isloh qilish, yer va suv resurslaridanoqilona foydalanish borasidagi ilg'or texnologiyalarni joriy etish, oziq-ovqat xavfsizligini ta'minlash bo'yicha engmuhim vazifalarni yana bir karra ta'kidlab o'tdi.
Ushbu ish orqali mustaqillik yillarida aynan yuqoridagi sabablar keltirib chiqargan iqtisodiy muammolarni bartaraf etishda yer va suv sohasidagi islohotlarning ahmiyatini ko’rsatib berishga harakat qilindi.
O’zbekiston Respublikasida yer va suv munosabatlarini tartibga solish tizimidagi islohotlar bugungi xalq faravonligining asosini tashkil etishini e’tirof etish, islohotlar davridagi huquqiy-normativ hujjatlar bilan tanishtish mavzuning dolzarb jihati hisoblanadi.
Mavzuning ahamiyati shundaki, yurtimizda amalga oshirilgan yer va suv munosabatlariga oid iqtisodiy siyosatni o’rganish jarayonida yerga egalik qilish va suv manbalaridan foydalanish ko’nikmalari bilan tanishamiz .
Mazkur mavzuga oid ma’lumotlar, tahlillar N. Jo’rayevning “O’zbekiston tarixi” (milliy istiqlol davri), O. Komilovning “O'zbekistonda yer-suv munosabatlari tarixi (sovet davridan hozirgi kungacha)”, A. S. Sultonov, Z. Y. Xudoyberganov, S. A. Qo’chqorovalarning “Suv xo’jaligi iqtisodiyоti” kabi bir qancha ilmiy adabiyotlarda yoritilgan. Biz esa ana shu ma’lumot va tahlillra asosida ayrim fikr va mulohazalarimizni bayon etishga jazm qildik.