Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat universiteti fizika fakulteti 2-v fizika guruh talabasi qutlimuratova marjonaning fizika o’qitish metodikasi fanidan

Nanoelektronika o'lchamlari 0,1 dan 100 nm gacha bo'lgan yarimo'tkazgich tuzilmalar elektronikasi bo'lib, mikroelektronikaning mikrominiaturlash yo'lidagi mantiqiy davomi hisoblanadi. U qattiq jism fizikasi, kvant elektronikasi, fizikaviy-kimyo va yarimo'tkazgichlar elektronikasining so'nggi yutuqlari negizidagi qattiq jismli texnologiyaning bir qismini tashkil etadi.
So'nggi yillarda nanoelektronikada muhim amaliy natijalarga erishildi, ya’ni zamonaviy telekommunikatsiya va axborot tizimlarning negiz elementlarini tashkil etuvchi, geterotuzilmalar asosida yuqori samaradorlikka ega lazerlar va nurlanuvchi diodlar yaratildi. Fotoqabulqilgichlar, o'ta yuqori chastotali tranzistorlar, bir elektronli tranzistorlar, turli xil sensorlar hamda boshqalar yaratildi. Nanoelektron O'YIS va GYIS mikroprotsessorlarni ishlab chiqarish yo'lga qo'yildi.
Shvetsiya Qirolligi fanlar akademiyasi ilmiy ishlarida tezkor tranzistorlar, lazerlar, integral mikrosxemalar (chiplar) va boshqalami ishlab chiqish bilan zamonaviy axborot kommunikatsiya texnologiyalariga asos solgan olimlar: J.I. Alferov, G. Kremer, Dj.S. Kilbini Nobel mukofoti bilan taqdirladi.
Integral mikroelektronika va nanoelektronika bilan bir vaqtda funksional elektronika rivojlanmoqda. Elektronikaning bu yo'nalishi an’anaviy elementlar (tranzistorlar, diodlar, rezistorlar va kondensatorlar)dan voz kechish va qattiq jismdagi turli fizik hodisa (optik, magnit, akustik va h.k.)lardan foydalanish bilan bog'liq. Funksional elektronika asboblariga akustoelektron, magnitoelektron, kriogen asboblar va boshqalar kiradi[2]. Energiya holati ko‘rinishining bir turi elektr deyiladi. Energiya har xil ko‘rinishda mavjud bo‘lishi mumkin. Chunonchi, suv energiyasi, shamol energiyasi. Tabiatda ko‘mir, neft, o‘tin energiyasi ham bor. Bu energiya kimyoviy energiya deyiladi. Energiya bir turdan ikkinchi boshqa bir turga o‘tishi mumkin. Misol uchun, bug‘ energiyasini mexanik energiya orqali elektr mashinasi yordamida elektr energiyasiga aylantirish yoki bo‘lmasa suvning harakatini elektr mashinasi yordamida elektr energiyasiga aylantirish mumkin. «Elektr» so‘zi yunoncha «elektron» so‘zidan olingan bo‘lib, yantar ma’nosini bildiradi. Eramizdan oldingi VII asrda yunonlar musbat va manfiy jismlar bir-biriga tortilishi va bir xil zaryadlar bir-biridan qochishini aniqlaganlar. Elektr miqdorining birligi kulon K_m deyiladi, u 6,25∙10¹⁸ elektronlar miqdori zaryadiga ega [3].
Ta'lim muassasalarida elektrotexnikani o'qitish jami 250 yildan ortiq, ammo mustaqil akademik fan sifatida Rossiyadagi universitetlar, u faqat 19-asrning oxirida paydo bo'ladi. Xatcho‘p elektrotexnika asoslari va uning ilmiy asoslarini shakllantirish, 18 va oxirida 19-asr boshlari uchun elektr hodisalarini o'rganishning boshlanishi edi. Elektrotexnikaning yakuniy shakllanishidan oldin, amaliy masalalar o'quv jarayonida elektr va magnit hodisalarining qo'llanilishi o'rganildi. Turli oliy o'quv yurtlari tarmog'ining kengayishi munosabati bilan profil o‘qitiladigan fanlarning ixtisoslashuvini takomillashtiradi. Agar 18-asrda bo'lsa Rossiyada faqat bitta universitet bor edi - Moskva, keyin birinchisida 19-asrning o'n yilligi Qozon va Xarkovda universitetlar ochildi va Sankt-Peterburgda asosiy pedagogika instituti tashkil etilgan. 1819-yilda Sankt-Peterburg universitetida maxsus o'quv kurslari yaratilmoqda.
O'qitish universitetlar va tabiiy fanlar maxsus o'quv muassasalarida jadal rivojlanishi tadqiqotga qiziqishning ortishiga sabab bo'ldi. Fizika, kimyo, matematika fanlari rivojlandi. Fizika o'qitish dasturlari sezilarli darajada kengaytirish nizomi bo'yicha 1804-yil umumiy fizika kursdan tabiatshunoslik mustaqil fan sifatida ajralib chiqdi. Ilmiy va o‘quv adabiyotlari, xususan, fizika bo‘yicha nashrlar hajmi oshdi.18-asrda M.V. Lomonosov vafotidan keyin chorak asr davomida Rossiyada fizika bo'yicha bitta darslik nashr etilmagan. Keyin 19-yilning birinchi yarmida Fizika darsliklari sifatida professorlar I.A. Dvigubskiy, P.I. Straxova, G. Parrot, shuningdek professorlar G. Brisson tomonidan tarjima qilingan fizika darsliklari, R. Mayer va boshqalar asarlari bosmadan chiqdi. Ushbu darsliklarda fizika etarli darajada elektr, magnit hodisalarini, xususan, Dvigubskiy harakat tushunchalarini belgilab berdi [6].