Oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi andijon davlat universiteti



Download 3,26 Mb.
Pdf ko'rish
bet118/266
Sana18.01.2022
Hajmi3,26 Mb.
#386759
1   ...   114   115   116   117   118   119   120   121   ...   266
Bog'liq
ilmiytadqiqotmetodologiyasipdf

To‘ldiruvchanlik  tamoyili.
 
Tadqiqotning  ko‘pgina  ob’ektlari  (mikrodunyoning 
elementar  zarralarga  o‘xshash  eng  oddiy  ob’ektlaridan  tortib  to  inson  va  jamiyat 
singari murakkab ob’ektlargacha) har xil, hatto qarama-qarshi bilimlar (nazariyalar, 
konsepsiyalar,  yondashuvlar)ni  birlashtirish  asosida  nisbatan  to‘la  tavsiflanadi. 
Fizikadagi korpuskulyar-to‘lqinli dualizm yoki ruh va tana haqidagi ta’limot (din), 
haqiqatning  ikkiyoqlamaliligi  haqidagi  ta’limot  (Ibn  Rushd),  insonni  tavsiflashda 
moddiy  va  ruhiy  substansiyalar  (Dekart), lingvistika  va kulturologiyada  sinxronik 
va  diaxronik  yondashuvlar,  fan  metodologiyasi  va  tarixida  internalistik  va 
eksternalistik  yondashuvlar  shular  jumlasidandir.  Ko‘rinib  turganidek,  ayni  bir 
ob’ekt to‘g‘risidagi turli bilimlarning to‘ldiruvchanligi g‘oyasi qadimdan ma’lum. 
«To‘ldiruvchanlik tamoyili»ni aniq shaklda ta’riflash esa yana N. Bor nomi bilan 
bog‘lanadi:  «Klassik  fizikaning  juftdosh  tushunchalarini  yanada  yaxshiroq 
tushunish uchun Nils Bor «to‘ldiruvchanlik» tushunchasini ilmiy muomalaga kiritdi. 
U  zarra  manzarasiga  va  to‘lqin  manzarasiga  ayni  bir  voqelikning  bir-birini 
to‘ldiruvchi  tavsiflari  deb  qaradi.  Ularning  har  biri  faqat  qisman  haqiqiy  bo‘lib, 
qo‘llanilishi cheklangandir»
158

Ilmiy  nazariyalarni  profileratsiya  qilish  tamoyili  (yoki  P.  Feyerabendning  ilmiy 
bilishning anarxistik nazariyasi). Nazariy g‘oyalarning soni va rang-barangligi bilan 
ob’ektni  mukammal  bilish  imkoniyati  ortib  borishini  nazarda  tutadigan  mazkur 
                                                 
156
 Антонов А.Н. Преемственность и возникновение нового знания в науке. М., Изд-во МГУ. 
1985. -С 171.  
157
 Бутлеров А.М. Сочинения. М., 1953. Т.1.-С 640.  
158
 Капра Ф. Дао физики. СПб. «Орис», -С 304.  


tamoyilni  «kvadratga  ko‘paytirilgan  to‘ldiruvchanlik  tamoyili»  deb  nomlash 
mumkin. Mazkur tamoyil absurd darajasiga yetkazilgan to‘ldiruvchanlik tamoyilga 
o‘xshab ketsa-da, murakkab ob’ektlarni bilishda (masalan, «Inson va barcha mavjud 
yondashuvlar,  nazariyalar,  yo‘nalishlar,  maktablar,  ta’limotlar»  muammosini 
oladigan bo‘lsak) o‘zining layoqatliligini ko‘rsatadi.  

Download 3,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   114   115   116   117   118   119   120   121   ...   266




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish