Oliy va oʻrta maxsus ta'lim vazirligi andijon davlat universiteti

 

6-ma’ruza. 

TILSHUNOSLIK VA PSIXOLOGIYA

 

РEJA: 

 

1.

 

Tilshunoslikning psixologiya bilan munosabati. 

2.

 

Psixolingvistika va uning o’rganish obyekti. 

3.

 

Psixolingvistika va uning shakllanish tarixi. 

 

 

 

Tilshunoslikning psixologiya bilan munosabati 

1.  Nutqiy  faoliyat  bir  tomondan  tilshunoslikning  o`rganlish  obyekti  bo`lsa, 

ikkinchi  tomonidan  psixologiyaning  ham  tekshirish  predmeti  sanaladi.  Demak, 

tilshunoslik  bilan  psixologiyaning  ham  kesishish  nuqtasi  mavjuddir.  Ikki  fan 

oraligidagi  kesishish  nuqtasi  psixolingvistikaning  o`rganlish  obyekti  sanaladi. 

Psixolingvistika, psixologiya, tilshunoslik. 

2.  Psixolingvistika  atamasi  amerika  olimlari  tomonidan  ilmiy  hayotga  olib 

kirildi. Ilk marta bu atama 1946-yilda amerika psixologi N.Pronko tomonidan "Til 

va  psixolingvistika"  nomli  maqolasida  qo`llanildi.  Lekin  bu  maqolada 

psixolingvistikaning  maqomi  keng  ilmiy  jamoatchilik  e'tirof  etadigan  darajada 

belgilanmagan  edi.  1953-yilda  Indiana  shtatining  Blumington  shaxrida  mashhur 

                                                                 

45

 

Bolalarda uchraydigan kasalliklar. Ensiklopediya. T. 1980 

 

---

amerika  psixologlari  Dj.Keroll  va  Ch.Osgudlar  bilan  taniqli  tilshunos  va  etnograf 

T.  Sibeoklar  tomonidan  o`tkazilgan  universitetlararo  seminarda  tilshunoslik  bilan 

psixologiya  munosabatlari  muhokama  etildi  va  bu  ikki  fan  oralig`ida 

psixolingvistika  nomi  bilan  yuritiluvchi  alohida  fan  yo`nalishi  bo`lishi  lozimligi 

ta'kidlandi. Seminarda turli ixtisoslik vakillari ishtirok etdilar. Xususan, 1953-yilda 

"Tilni  o`rganish"  nomli  asar  yozib,  unda  tilshunoslikning  boshqa  fanlar  bi-lan, 

ayniqsa,  psixologiya  bilan  munosabatini  chuqur  tahlil  qilib  dovruh  qozongan  Dj. 

Keroll,  folkloristika  bo`yilcha  shuhrat  topgan  T.Sibeok,  tilshunoslik  bo`yilcha 

ancha  mashhur  bo`lib  qolgan,