Oliy va o’rta maxsus ta’lim

Pulga bo’lgan talabning keynscha nazariyasi

Keyns iqtisodiy agentlar pulni ushlab turishlariga nima sabab bo’lishini o’rganish asosida pulga talab bildirishdagi uchta sababni, ya’ni transaktsion, ehtiyotkorlik va chayqovchilik sabablarini ajratadi.

Pulga talab bildirishning transaktsion sababi iqtisodiy agent kundalik transaktsiyalar, ya’ni bitimlarni amalga oshirish uchun qo’lida qancha pul ushlab turishni hohlashini ko’rsatadi. Pulga talab bildirish transaktsion sababining eng sodda formulasi quyidagi ko’rinishga ega:

Md = kPY

Bu erda Md- pulga bo’lgan transaktsion talab, k- pulning aylanish tezligiga teskari proportsional bo’lgan kembridj koeffitsienti, P- narx darajasi, Y-daromad. Shunga muvofiq ravishda transaktsion talabning real miqdorini quyidagicha ifodalash mumkin:

Md/P= kY

Ehtiyotkorlik sababi bo’yicha pulga talab qo’zda tutilmagan holatlar uchun iqtisodiy agentlar qanday miqdordagi pullarni ushlab turishni hohlashini bildiradi.

Keltirilgan ikkisabab o’rtasidagi farq shundaki, transaktsion sabab rejalashtirilgan, ehtiyotkorlik sababi esa ko’zda tutilmagan xarajatlar bilan bog’liq.

Chayqovchilik sababi bo’yicha pulga talab turli foiz stavkalarida uy xo’jaliklari qanday miqdordagi pullarni ushlab turishini hohlashini anglatadi. Foiz stavkalari o’rtasidagi farq unchalik katta bo’lmaganda chayqovchilik sababi bo’yicha pulga talabni quyidagi chiziqli funktsiya ko’rinishida ifoda etish mumkin:

Md = Mi (imax - imin)

Baumol-Tobin modeli har bir davr boshlanishida daromad uy xo’jaliklariga naqd emas, balki depozitga kafolatlangan foizli daromad bilan o’tkazilishini ko’zda tutadi. Shuning uchun pulni naqd olish uchun uy xo’jaliklari konvertirlash bo’yicha xarajatlarni va omonat miqdoridan olinadigan omonatga foizli daromadni yo’qotishni minimallashtirishi lozim.