Oliy va oʻrta maxsus ta’lim

Ma’naviy (semantik) toʻsiq uzatila¸tgan axborotni kodlashtirishda qoʻllanilgan belgi (simvol)larning axborotni qabul qiluvchilar didlariga (ularning lavozimlari, mavq?ylari, mintalitet, milliy urf-odatlari nuqtai nazardan) mos tushmaganligida namo¸n boʻladi.
Simvol (belgi)lardan tashqari axborotlar bilan almashuv cho¨ida no verbal, ya’ni o¨zaki ¸ki soʻzda emas, balki imo-ishoralar, masalan, chehra, sovlat, vajohat, gapirish mahalida tovushning oʻzgarib turishi kabilar ham bajaruvchiga aytiladigan soʻz mohiyatini tubdan oʻzgartirilgan holda etkazilishiga sabab boʻlishi mumkin. Ruhshunoslarning fikricha, soʻz bilan aytiladigan axborotning 90 foizigacha qismi soʻz orqali emas, balki no verbal yoʻl bilan qabul qilinar ekan.
Filtirlash - axborotning iste’molchiga tez etkazaborishi va uni ixchamlashtirish, noxush “ma’lumotlar” dan tozalash maqsadida a?birot soddalashtiriladi, qayta ishlanadi, tegishli jamlar chiqariladi. Bundan tashqari quyi boʻ¨indagi rahbarlar, oʻzlari hohlamagan, ammo yuqori boʻ¨indagi rahbarlar bilishi shart boʻlmagan axborotlarni yubormaydilar. Shu tariqa axborotlar filtirlanadi.
Aloqa kapitallarining haddan tashqari koʻpayib ketishi ham kommunikatsion jara¸nga salbiy ta’sir koʻrsatadi. Bunday muammo axborotlarni qayta ishlash va ularni uzatish vositalarning etishmovchiligi ¸ki ularning no mukammalligi oqibatida sodir boʻladi.
No ma’qul tashkiliy struktura ham kommunikatsion jara¸nda muammo tu¨diruvchi omillardan biri hisoblanadi. Qanchalik boshqaruv boʻ¨inlari koʻp boʻlib, funksiyalar, vazifalar va vakolatlar bir-birini koʻp takrorlasa, shunchalik axborotning manzilga etib borishi sekinlashadi. Natijada shu davr ichida har bir boʻ¨inda oʻziga maqbul boʻlgan “tuzatishlar” kiritiladi. Bu jara¸nda boʻlimlar va boʻ¨inlarda sodir boʻladigan ixtiloflar axborotlar almashuviga va qarorlarni qabul qilishga jiddiy toʻsiqlarni yaratadi.
Axborotni uzatish va qabul qilish koʻp jihatdan samarali quloq solish san’atiga ega boʻlish darajasiga bo¨liq. Amerikalik olim professor Kit Devis samarali quloq solish san’atining 10 qoidasini keltiradi. Qoidalarni navbatma-navbat oʻqib, bir zum oʻzingizni xoli tuting. Yuzma-yuz gaplasha¸tgan aniq kishini koʻz oldingizga keltiring va oʻqigan qoidalarga ne cho¨lik rioya qilganingizga baho bering.