Oliy va o’rta mahsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Morgan Stanley
banki analitigi Djeyms Fasett 
Business Insider
nashriyotiga bergan intervyusida
“… 
agar kriptovalyutadan to’lov vositasi sifatida foydalanishning imkoni 
bo’lmasa, uning hech kimga keragi bo’lmay qoladi va narxi ham keskin tushib 
ketadi. Davlat organlari ham xuddi shuni amalga oshirish istagidalar
” degan fikr 
bildirgan. Ammo, bizning fikrimizcha, kriptovalyutalarning kelajagi qanday 
bo’lishidfan qat’iy nazar, 2018 yilda kriptovalyuta ajiotaji davom etaveradi.
Xozirgi paytda kriptovalyutalar yordamida mablag’ ishlab olishning bir 
qancha usullari bo’lib, ular ichida ommaviyrog’i – bitkoinlarni naqd pulga 
sotishdir. Rossiyada bir guruh insonlar ushbu operatsiya orqali 500 million rublni 
naqdlashtirganlar. 2017 yilda ba’zi bir Rossiylik fuqarolar bitkoin sotib olish 
uchun kvartiralarini ham sotganlar. Xatto lo’lilar ham bitkoinga o’xshash 
tangalarni naqd pulga sotayotganlari kuzatilgan. Dindorlarning fikrlaricha, 
kriptovalyuta iqtisodiyotda foyiz mexanizmining amal qilishi tufayli, pul 
massasining real material resurslardan ajralib qolishining yana bir turidir. Ammo 
yahudiylar o’zlarining kriptovalyutalarini chiqarishga ulgurdilar. 2017 yil iyun 
oyida 
Bitcoen
deb nomlangan yahudiy kriptovalyutasi amalga kirdi. Yahudiylar 
jamoasining fikrisha, bu kriptovalyuta spekulyativ operatsiyalar uchun emas, balki 

---

130 
butun jahon yahudiylarining hisob-kitob operatsiyalarini amalga oshirish uchun 
yaratilgan. Ushbu yangi kriptovalyuta faqatgina yahudiy jamoasi tomonidan 
boshqariladi, ammo uni istalgan inson sotib olishi mumkin.
2017 yilda jahonda ilk bitkoin milliarderlari ham paydo bo’lishdi. Ular 
egizak aka-ukalar Tayler va Kameron Uinklvosslardir. Ular 2013 yilda har biri 120 
dollardan bo’lgan bitkoinlardan 11 million dollarlik sotib olishdi va shundan so’ng 
kriptovalyutaning narxi 100 barobarga o’sdi. Natijada aka-ukalar bir yumalab 
milliarderga aylanishdi. Ammo ular o’z bitkoinlarini sotmasliklarini bildirdilar. 
Ular bitkoinni “
oltinning yaxshiroq ko’rinishi
” deb hisoblashlarini aytib, bitkoin 
narxi 2018 yilda 40 ming dollargacha ko’tarilishini bashorat qilishmoqda. 2018 yil 
boshida bitkoinning kapitalizatsiyasi 306,5 millard dollarga yetdi. Bunday katta 
miqdordagi o’sishga bir qancha sabablar mavjud. Masalan,