Oliy va o’rta mahsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

H(x)
funktsiyaga aytiladi: 
1)
X
argument istalgan uzunlikdagi bitlar qatori bo’lishi mumkin;
 
2)
H(x)
funktsiyaning qiymati aniq uzunlikka ega bo’lgan bitlar qatori 
bo’lishi lozim;
 
3)
H(x)
funktsiyaning qiymatini hisoblash oson bo’lishi kerak;
 
4)
Har qanday aniq 
x
uchun hisob-kitoblar vositasida 
H(x
*
) = H(x) 
bo’ladigan 
x
*
! = x
qiymatini topish mumkin bo’lmasin. 
H(x
*
) = H(x) 
xolatidagi 
x
*
! = x 
juftligi xesh-funktsiyaning kolliziyasi deb ataladi. 
Kuchli xesh-funktsuya deb kuchsiz funktsiya uchun yuqoridagi 1-3 
shartlarni va quyidagi 5-shartni bajaradigan bir tomonlama
H(x)
funktsiyaga aytiladi: 
5)
H(x
*
) = H(x) 
bo’ladigan har qanday 
x
*
! = x
qiymatini hech qanday 
hisob-kitoblar yordamida topish mumkin bo’lmaydi. 
Har qanday simvollar ketma-ketligi kabi, elektron raqamli imzoni 
hisoblashning formulasini matematik ko’rinishda quyidagicha tasvirlash 
mumkin: 
S = F (h(M), Ks) 
Bu yerda 
M
– ma’lumot matni, 
Ks 
– mahfiy kalit, 
h(M)
– 
xeshlashtirish funktsiyasi. 
Yuqorida keltirilgan ifodaga ko’ra, electron raqamli imzoni xosil qilish 
uchun boshlang’ich xomashyo sifatida ma’lumotning o’zi emas, balki uning 
xeshi olinadi (
ya’ni, ma’lumotning xesh-funktsiya yordamida xosil bo’lgan 
natijasidan foydalaniladi
). Chunki imzo bilan tasdiqlanuvchi matn kattaligi 
noldan to bir necha megabaytgacha bo’lishi mumkin. Ayniqsa mu matn grafik 

---

29 
elementlarga ega bo’lsa, yanada kattalashib ketishi mumkin. Ammo 
amaliyotda qo’llaniladigan barcha xeshlashtirish algoritmlari hisob-kitoblar 
uchun matnning oldindan belgilangan standart uzunlikda bo’lishini talab 
qiladi. Masalan, Rossiyada ishlatiladigan