Оliy vа o‘rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Belbogʻdan ushlab yon tomondan chalish 
 
Dastlabki  holat.  Ikkala  kurashchi  oʻng  stoykada  turadilar.  Hujum  qiluvchi 
oʻng qoʻlini sherigining oʻng yelkasidan oʻtkazib, uning belbogʻidan ushlab oladi, 
chap qoʻli bilan esa belbogʻni oldindan ushlaydi. 
Hujum  qiluvchi  sherigini  oʻziga  tortib,  oʻng  oyogʻi  tovonini  sherigining 
tovoniga toʻgʻrilab, yon tomondan chalayotgan harakat qiladi, ayni vaqtda chapga 
aylana borib, sherigini oʻziga bosib yiqitadi. 
 
Milliy kurash boʻyicha sport mashgʻulotlarning usuliyotlari asoslari. 
Kurashchining mashgʻulotlari degan tushuncha va uning mohiyati 
 
Kurashchining  sport  trenirovkasini  jismoniy  tarbiya  formalaridan  biri  deb 
qarash  kerak.  Ularning  koʻp  yillik  sport  trenirovkasida  quyidagi  vazifalar  hal 
etiladi.  Sogʻliqni  mustahkamlash,  sportchining  mehnat  va  Vatan  himoyasiga 
tayyorlash  uchun  uni  jismoniy  jihatdan  har  tomonlama  umumiy  va  maxsus 
rivojlantirish,  sport  natijalariga  erishish  va  kurashning  olimpiada  turlariga 
tayyorlash, jamiyat quruvchilarni tarbiyalash.  
Yakkama-yakka 
olishish 
turlaridagi 
sport 
trenirovkasi 
–bu 
shugʻullanuvchilarga  ta’lim-tarbiya  berish  va  ularni  kamol  toptirishning  koʻp 
yillik,  sistemali  ixtisoslashtirilgan  pedagogik  protsessi  boʻlib,  u  jismoniy 
kamolotga  va  yuqori  sport  natijalariga  erishishga  qaratilgandir.  Shu  boisdan  ham 
biz  sport  trenirovkasiga  shugʻullanuvchilarni  tarbiyalash,  ta’lim  berish  va 
rivojlantirishga  qaratilgan  pedagogik  protsess  deb  qaraymiz  va  bu  bobda  har  bir 
tushunchani alohida ochib berishga harakat qilamiz.  
Tarbiya  oiladan  boshlanadi.  Tarbiya  ongni,  xulq-atvorni,  shaxsni  har 
tomonlama  rivojlantirishni  biror  maqsadga  qarab  shakllantirishga  qaratilgan 
protsessdan  iborat  boʻladi.  Chunki  oilada  beriladigan  bu  tarbiya  jarayonida  faqat 

---

324 
bilimlar oʻzlashtirilib, malaka va koʻnikmalar hosil qilinmaydi, oʻzbek kishisining 
axloqiy  e’tiqodi,  his-tuygʻusi,  axloqiy,  irodaviy  va  jismoniy  sifatlari,  xarakter 
xususiyatlari tarkib toptiriladi. 
Ta’lim  bu  yangi  bilim,  koʻnikma  va  malakalarni  egallash  hamda  bularni 
jismoniy  sifatlarni  rivojlantirish  axloqni  tarbiyalash  bilan  qoʻshib  olib  borgan 
holda takomillashtirishdan iborat boʻlgan koʻp qirrali protsess.  
Rivojlanish  –sportchining  sport  trenirovkaning  har  bir  bosqichida  bir  xildagi 
jismoniy,  texnik-taktik,  funktsional,  axloqiy  va  idoraviy  tayyorgarlik  holatidan 
boshqa ancha mukammallashgan holatga oʻtish protsessi. Insonning rivojlanishiga 
tashqi muhit, hayot ikir-chikirlari, oilaviy sharoitlar, maktab, oʻquv yurtlari, jamoat 
tashkilotlari,  mehnat  jamoalari  va  hokazolar  ta’sir  etadi.  Sport  trenirovkasida 
rivojlanish  –biror  maqsadga  qaratilgan,  pedagog  trener  tomonidan,  muhit  va 
sharoitlar bilan boshqariladigan protsessdir. Bu rivojlanish turli vositalar, metodlar 
va mashgʻulot formalari ta’sirida sodir boʻladi. Bular organizmning holati yaxshi 
tomonga  qarab  oʻzgarishiga,  sport  natijalarining  va  umuman,  shaxsning 
takomillashuviga yordam beradi.  
Kurashchilarning  sport  trenirovkasi  protsessidagi  tarbiya,  ta’lim,  va 
rivojlanishning  vazifalari  trener  hamda  sportchining  hamkorligida  hal  etiladi. 
Bunda trener rahbarlik rolini bajaradi, sportchilar oʻzlarining ongli, faol, mustaqil 
faoliyatlarini oʻz-oʻzlarini takomillashtiruvchilari bilan bu vazifalarning tezroq hal 
etishga yordam beradilar.