Оliy vа o‘rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Himoyalash va yordam:
bajaruvchining orqa tomonida turib, bel qismidan 
chalkash ushlab, harakatning oxirigacha yordam berish.
Boshdan aylanish.
Yarim o‘tirgan, qo‘llar oldinga – pastga o‘zatilgan 
holatdan bosh yegilib, tos-bo‘ksa qismlari keskin yoyilib, oyoqlar bilan turtki olish 
(uchish fazasi bilan) holatiga chiqish, oyoqlar uchida turib, tosni oldinroqqa itarib, 
harakatni tugallash. 
Agar o‘quvchilar avval tayanch holatidan kuraklarni yegib, (yon tomonda 
turgan sheriklarining qo‘lidan ushlab) oldinga-yuqoriga, yo‘nalishda keskin 
yoyilib, oyoqqa turib olib, so‘ngra matlar tahlami ustidan boshdan aylanishni 
egallab olsalar (4-6 marta), sekin asta balandlikni kamaytirib, va nihoyat, akrobatik 
yo‘lakchada (yoki matlarda) bu aylanishni osonroq o‘rganib oladilar 
Himoyalash va yordam:
yon tomonda turib, bir qo‘l bilan yelka ostidan, 
ikkinchi qo‘l bilan tos ostidan tutib turib, harakatni oldinga-yuqoriga yo‘naltiring 
va bajaruvchiga yerga tushguncha yordam bering. 
Turishlar
– oyoqlarni yuqoriga o‘zatilgan (vertikal) turgʻun holatlar. 
Burishlarni bajarish o‘quvchilarda to‘gʻri qomatni saqlashga yordam beradi. 
Kuraklarda turish
. Orqa tomonga dumalashdan so‘ng kaftlar bilan 
qaddining orqa tomoniga tayanib, tanani gavda va oyoqlar bir chiziqda yotadigan 
qilib yoyiladi. Yanada murakkabroq variant – qo‘llar polga qo‘yiladi. Turishning 
asosiy variantini egallagach, uni oyoqlar orasini ochish, oldinga va orqaga siltash, 
shuningdek, kuraklarga yegilgan (45
0
burchak ostida) turishni bajarish mumkin. 
Boshda turish
. O‘tirish holatidan boshga shunday tayanish kerakki, bunda 
bosh va qo‘llarning barmoqlari teng tomonli uchburchak hosil qilsin va 
oyoqlarning turtkisi bilan tos ko‘tariladi (guruhlashtirib). So‘ngra oyoqlarni yozib, 
tana muvozanatini vertikal holatida saqlagan holda turishga chiqing. Turishni bir 
oyoqda o‘tirib, ikkinchi oyoqni siltab, ikkinchisidan turtki olib, bajarish mumkin. 
Bu holda zarur bo‘lsa, yordam berish mumkin: bir qo‘lni yelka ostiga, boshqasini 
siltanadigan oyoqqa qo‘yiladi (turishga chiqqunga qadar). Chala o‘tirgan yoki 
tovonlarda o‘tirgan holatdan bajarish yanada murakkabroq variant hisoblanadi 
O‘quvchilar avval kuraklarda turishni va gimnastik devorda osilish bo‘lib 
yegilib turishni o‘rganib olgan bo‘lishlari kerak. 

---

199