Оliy vа o‘rtа mахsus tа’lim vаzirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Qo‘llarda turish.
Qo‘llar oldinga – yuqoriga o‘zatilgan holatdan bajariladi: 
bir vaqtning o‘zida qo‘llar bilan polga tayangan holda oldinga qadam tashlab, 
boshqa oyoqni siltab, qo‘llarda turishga chiqiladi, oyoqlarni birlashtirib rostlanadi. 
Muvozanat saqlab qolinadi.
Himoyalash va yordam:
siltanadigan oyoq tomondan turib, bir qo‘l bilan 
yelka ostidan tutib, boshqa qo‘l bilan siltanadigan oyoqning tizzasidan yuqoriroq 
qismidan tutib, turishga to‘gʻri chiqish tuchun yordam beriladi. Turishni o‘tirish va 
boshqa holatlardan kuch bilan bajarish mumkin. Asosiy variantni egallab olgach, 
turishni oyoqlar orasini ochish, bukish bilan murakkablashtirish, shuningdek, 
turishning boshqa turlarini ham bajarish mumkin: tor, birlashtirilgan, keng va 
boshqa.
Gimnastik anjomlarda bajariladigan mashqlar 
Umumta’lim maktablari o‘quvchilarini jismoniy tarbiyalash bo‘yicha o‘quv 
dasturiga kiritilgan, gimnastik anjomlar bilan bajariladigan mashqlar statik va 
dinamik turlarga bo‘linadi. Birinchisi statik mashqlarni va kuch bilan ko‘chishlarni 
o‘z ichiga oladi. 
Statik mashqlar
- bu qo‘zgʻalmas holatlar, ya’ni o‘quvchilar u yoki bu 
gimnastik anjomlar bilan bajariladigan osilishlar va tayanishlardir. 
Kuch bilan ko‘chishlar
- bu bir statik holatdan boshqasiga sekin – asta 
o‘tish, masalan: tortilish, osilishga tushish, osilishdan osilishga kuch bilan 
engashib o‘tish, osilishdan osilishga orqa tomondan o‘tish, engashib, kuch bilan 
tayanchga ko‘tarilish va boshqalar. 
Dinamik
– siltash mashqlari o‘quvchi tanasini doira bo‘lib (aylanishlar) 
yoki uning qismlarini (siltashlar, ko‘tarishlar, sakrashlar) ko‘chirishdan iborat.
Umumta’lim maktablari o‘quvchilari uchun gimnastika bo‘yicha dasturning 
o‘quv materiali bu mashqlarning uchta asosiy kichik guruhidan iborat: oldinga 
siltovchi harakatlar (doira bo‘ylab burilish, engashib osilish sakrash va boshqa). 
orqaga siltovchi harakatlar (doira bo‘ylab aylanish, qo‘llarni bukish, 
ko‘tarilish, yoki sakrash va b.q.); 

---

200 
bukilgan holda harakatlar (bukilgan holda ko‘tarilish, bir qo‘lga tayanib 
ko‘tarilish; oyoqlar orasini ochib, orqadan ikki qo‘lga tayangan holda ko‘tarilish va 
boshqa).