Oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

.
3.  Internet savtlari: www.Zivo.net: www.Manaiement.ru
17

---

II  BOB. TASHKILOT VA UNING MUHITI
2.1.Tashkilot haqida tushuncha. Rasmiy va norasmiy 
tashkilotlar
Biz  menejmentni  o ‘rganishni  uning  paydo  boMishiga 
sabab  boMgan  tashkilot  tushunchasini  o ‘rganishdan  boshlaymiz. 
«Tashkilot»  degani  nima  va  nima  uchun  tashkilotni  boshqarish 
kerak?
Tashkilot  —   bu  umumiy  maqsadga  ega  boMgan  odamlar 
guruhi.  Tashkilot  deb  hisoblanishi  uchun  guruh  quyidagi  talablarga 
javob berishi kerak:
1.  Guruhda  hech  boMmaganda  o‘zini  guruh  a ’zosi  deb 
hisoblaydigan kamida ikki  kishining mavjudligi.
2.  Guruhning  barcha  a’zolari  uchun  umumiy  hisoblangan  hech 
boMmaganda bir maqsadning (ko‘zda tutilgan natija) mavjudligi.
3.  Hamma  uchun  ahamiyatga  ega  boMgan  maqsadga  erishish 
uchun  birgalikda ishlaydigan  guruh a’zolarining borligi.
Bu  fikrlami  birlashtirib,  biz  quyidagi  muhim  ta’rifga  ega 
boMamiz:  tashkilot  —   bu  umumiy  maqsad  yoki  maqsadlarga 
erishish  uchun  faoliyatini  ongli  ravishda  muvofiqlashtiradigan 
odamlar guruhi.
Yuqoridagi  ta’rif rasmiy  tashkilotlar  uchun  to ‘g ‘ridir.  Rasmiy 
tashkilotlardan  tashqari  norasmiy  tashkilotlar  ham  mavjud.  Ular 
o ‘z-o‘zidan  paydo  boMadi.  Norasmiy  tashkilotlar  barcha  rasmiy 
tashkilotlar  ichida  boMadi  va  ularning  rahbari  boMmasa  ham,  katta 
ahamiyatga  ega.  Norasmiy  tashkilotlar  haqida  keyingi  mavzularda 
batafsilroq  to ‘xtalib  o ‘tamiz.  Tashkilot  deganda  esa,  faqat  rasmiy 
tashkilot nazarda tutiladi.
Har qanday tashkilot guruhning barcha a’zolariniqiziqtiradigan 
hech  boMmaganda  bitta  umumiy  maqsadga  ega  boMadi.  Murakkab 
tashkilotlar  o ‘zaro  uzviy  bogMiq  va  bir-birini  qoMlab-quvvatlovchi 
bir  qancha  maqsadga  ega.  Hamma  murakkab  tashkilotlar  umumiy 
xususiyatlarga  egadir.  Bu  xususiyatlar  muvaffaqiyatga  erishish 
uchun tashkilotni  boshqarish zarurligini tushunishga yordam  beradi 
(2.1-jadval).